Wstęp
Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwań,
jakie stoją przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Zasadniczym jej celem
jest wzmocnienie działań służących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i różnic
w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich.
Plan Odnowy Miejscowości jest jednym z najważniejszych elementów odnowy wsi, jej
rozwoju oraz poprawy warunków pracy i życia mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie
takiego dokumentu stanowi niezbędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach
"Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013" działanie "Odnowa i rozwój
wsi", jak również stanowić będzie wytyczne dla władz Gminy Żegocina przy
opracowaniu kierunków rozwoju miejscowości Żegocina. Celem działania "Odnowa i
rozwój wsi" jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie
potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich.
Działanie umożliwi rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa
kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności
turystycznej i inwestycyjnej. Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Żegocina
jest obszar tej miejscowości.
Niniejsze opracowanie zawiera charakterystykę miejscowości,
inwentaryzację zasobów służącą ujęciu stanu rzeczywistego, analizę SWOT, czyli
mocne i słabe strony miejscowości, planowane kierunki rozwoju, przedsięwzięcia wraz z
szacunkowym kosztorysem i harmonogramem działań. Plan Odnowy Miejscowości Żegocina to
dokument, który określa strategię działań w sferze społeczno-gospodarczej na lata
2009-2015. Podstawą opracowania planu jest Strategia Rozwoju Gminy Żegocina na lata 2007
- 2015.
Niniejszy plan jest planem otwartym stwarzającym możliwość
aktualizacji w zależności od potrzeb społecznych i uwarunkowań finansowych. Oznacza
to, że mogą być dopisywane nowe zadania, a także to, że może zmienić się
kolejność ich realizacji w zależności od uruchomienia i dostępu do funduszy Unii
Europejskiej.
Wprowadzenie
Uwarunkowania
Planu Odnowy Miejscowości polegają na tym, że ma on zdecentralizowany, lokalny
charakter, obejmuje ograniczony teren jednej miejscowości i przygotowywany jest (przy
udziale przedstawicieli gminy) z inicjatywy i przez mieszkańców miejscowości. Specyfika
planu polega na tym, że jest on ukierunkowany na zagadnienia cywilizacyjno-kulturowe,
koncentruje się na prostych, lokalnych przedsięwzięciach, które prowadzić mają do
poprawy standardu i jakości życia mieszkańców. Ma mniej pro-gospodarczy, a bardziej
pro-społeczny i pro-kulturowy charakter. I dzięki temu może stanowić doskonałe
uzupełnienie strategii rozwoju całej gminy, która zazwyczaj koncentruje się na
zagadnieniach infrastrukturalnych i gospodarczych.
Celem planu jest podtrzymanie lub odtworzenie atrakcyjności wsi jako
miejsca zamieszkania i zaplanowanie oraz przeprowadzenie tego w sposób dostępny,
oczekiwany i popierany oraz wykonalny dla lokalnej społeczności. Jest to szczególnie
ważne w dzisiejszej sytuacji, gdy miasta oferują konkurencyjną alternatywę
zamieszkania, a rolnictwo traci swą atrakcyjność jako źródło utrzymania, co prowadzi
m.in. do migracji młodych ludzi, szczególnie tych lepiej wykształconych ze wsi do
miasta.
Idea odnowy wsi wyrasta z przekonania, że odnowiona, doinwestowana i
ożywiona kulturowo wieś odzyska swoją atrakcyjność jako miejsce zamieszkania, zapewni
swoim mieszkańcom godziwy standard i jakość życia oraz zdoła zatrzymać młodzież na
miejscu. Nie jako "mini-miasto", wysoko zurbanizowana i konkurująca z ośrodkami
miejskimi bogactwem oferty, ale właśnie jako "nowa wieś", nowoczesna, lecz ceniąca
i zachowująca swój wiejski charakter i kulturową specyfikę.
Plan Odnowy Miejscowości ma więc charakter "planu małych kroków", ale w kierunku
wielkich celów. Małych kroków, które podejmowane przez mieszkańców przy finansowym i
organizacyjnym wsparciu gminy doprowadzić mają do trwałej poprawy miejscowych warunków
życia.
Korzyści wynikające z posiadania Planu Odnowy:
1. Plan umożliwia efektywne gospodarowanie zasobami takimi, jak
środowisko, ludzie, infrastruktura i środki finansowe.
2. Zapisanie tego procesu w formie dokumentu umożliwia stałą ocenę
postępów i korygowanie błędów przez wszystkich członków społeczności lokalnej.
3. Dokument umożliwia zaangażowanie władz lokalnych oraz
mieszkańców w planowanie swojej przyszłości. Uwzględnienie różnych opinii,
pomysłów i koncepcji często wymaga consensusu. Osiągnięty na drodze otwartej dyskusji
pozwala na wypracowanie strategii, z którą będzie identyfikowała się społeczność
lokalna.
4. Tworzenie Planu Odnowy sprzyja realistycznej ocenie mocnych i
słabych stron miejscowości a przez to przyjrzenie się możliwościom oraz potencjalnym
problemom, które mogą się pojawić w przyszłości. W ten sposób można uniknąć
wielu trudności.
Podstawą tworzenia Planu Odnowy jest zdanie sobie sprawy z
lokalnych zasobów i potencjałów, zmobilizowanie ich, zainwestowanie w rozwój i
stworzenie systemu działań partnerskich tak, aby uzyskać efekt żywiołowego
przyrastania inicjatyw i kumulowania się ich skutków. Projekt wprowadzonych do Planu
zadań powstał w oparciu o wytyczne środowiska lokalnego i konsultacji społecznych.
I. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI ŻEGOCINA
1.
Położenie administracyjno-geograficzne
Gmina Żegocina położona jest na pograniczu Beskidu Wyspowego i
Pogórza Wielicko-Wiśnickiego. Jest najdalej na południe wysuniętą i najwyżej
położoną gminą powiatu bocheńskiego. Sama Żegocina leży w górskiej kotlinie
Beskidu Wyspowego. Poniższa mapa ukazuje Gminę Żegocina na tle powiatu bocheńskiego.
Rysunek 1.
Położenie gminy Żegocina w powiecie bocheńskim.
Miejscowość Żegocina jest jedną
z 5 miejscowości wyodrębnionych w podziale administracyjnym gminy Żegocina.
Rysunek 2. Podział
administracyjny gminy Żegocina
Gmina Żegocina
liczy 5.070 mieszkańców, którzy zamieszkują pięć wiosek Bełdno, Bytomsko, Łąkta
Górna, Rozdziele i Żegocina. Obejmuje swoim obszarem nieco ponad 35 km2. Gęstość
zaludnienia wynosi 145 osób/km2. Należy do grup gmin najmniejszych zarówno pod
względem liczby ludności jak i zajmowanej powierzchni.
2. Historia wsi Żegocina
Przypuszcza się, że osada zwana dziś Żegociną została założona
przez Wierzbiętę jeszcze w czasach Bolesława Krzywoustego (I poł. XII wieku). Wg
Szczęsnego Morawskiego Książe Bolesław Wstydliwy nadał rycerzowi Żegocie - herbu
Topór osadę Villa Żegota. Pod koniec XIII wieku właścicielem wsi był Zbigniew
Żegota - dziedzic sąsiedniej Łąkty Starej, który w roku 1293 ufundował w Żegocinie
kościół, co zapewne wiązało się z lokowaniem wsi na prawie niemieckim. Spadkobiercą
Żegoty był Zawisza. Kolejnymi właścicielami wsi byli Otfinowscy. Około roku 1650
właścicielem wsi był arianin Jan Chłopicki. Potem Żegocinę i okoliczne wsie wykupili
Lubomirscy z Wiśnicza i przekazali je w użytkowanie dzierżawcom. Po 1772 roku teren ten
znalazł się pod zaborem austriackim. Rok 1846 przeszedł tu bez rozlewu krwi, choć
dwory w Rozdzielu i Łąkcie Górnej zostały splądrowane. Krwawe żniwo zebrała
tu natomiast I wojna światowa, bowiem w grudniu roku 1914 rozegrała się w tych
okolicach krwawa bitwa zakończona zwycięstwem wojsk austriacko-pruskich. Śladem tych
wydarzeń są liczne w tej okolicy cmentarze wojenne. Po odzyskaniu niepodległości
Żegocina znalazła się w powiecie bocheńskim. Prężnie działał tu ruch ludowy. W
latach 30-tych Żegocina stała się modną wsią letniskową. Do zbudowanego przez
właściciela okolicznych lasów Samuela Rosenbluma domu letniskowego
"Leśniczówka" przybywało wiele rodzin żydowskich. Dnia 5 września 1939 roku
na teren gminy wkroczyli hitlerowcy. Ludność przeciwstawiła się okupantowi walcząc w
szeregach Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej. W styczniu 1945 roku Żegocina
została wyzwolona bez walki przez wojska radzieckie. Po wojnie znalazła się w obrębie
gminy Trzciana. W 1956 roku Żegocina stała się siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej, a
w 1973 roku tu znalazła się siedziba władz gminy Trzciana - Żegocina przemianowanej
następnie na gminę Żegocina
Po II wojnie św. zaszły tu olbrzymie zmiany. Przeprowadzono elektryfikację, utwardzono
nawierzchnię dróg, wybudowano wiele obiektów użyteczności publicznej. Wybudowano
wodociąg i gazociąg, oczyszczalnię ścieków, nowoczesną centrale telefoniczną. W
latach 70-tych gmina przeżywała boom gospodarczy i była jedyną w województwie gminą
samowystarczalną finansowo. Była wyróżniona nagrodą "Gmina - Mistrz
Gospodarności". Gmina troszczy się o rozwój oświaty i dlatego w 1993 roku
utworzono tu Liceum Ogólnokształcące i Zasadniczą Szkołę Zawodową.
Z dniem 1 stycznia 1995 roku nastąpił podział gminy. Trzciana,
Kamionna, Leszczyna, Rdzawa, Kierlikówka i Łąkta Dolna odłączyły się od Żegociny i
utworzyły własną gminę, a siedzibą władz nowej gminy stała się Trzciana. W 1996
roku Żegocina przyjęła do realizacji dokument programowy "Strategia rozwoju
Żegociny", który określa rozwój agroturystyki, uprawy owoców miękkich i
rzemiosła jako główne kierunki rozwoju gminy. W tym samym roku zostało utworzone przez
mieszkańców Stowarzyszenie Rozwoju Gminy i Wspierania Przedsiębiorczości, które w
krótkim okresie czasu utworzyło Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości, a także
Fundusz Pożyczek Wzajemnych. Żegocina nawiązała współpracę z węgierską gminą
Jásaroksállász, z którą w dniu 6 lipca 1997 roku zostało zawarte porozumienie o
współpracy. Efektem tej współpracy jest wymiana grup młodzieżowych.
Dnia 9 lipca 1997 roku nawiedziła gminę i okolice katastrofalna
powódź, która dokonała olbrzymich zniszczeń w wielu gospodarstwach oraz
infrastrukturze technicznej: drogach, mostach, ujęciach wody, oczyszczalni ścieków.
Zaradni mieszkańcy szybko odbudowali zniszczone obiekty, także dzięki pomocy wielu
instytucji i organizacji.
II. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI ŻEGOCINA
1. Ludność
Żegocina to najliczniejsza wieś gminy, licząca 1689 mieszkańców,
którzy stanowią 33,30 % ogółu mieszkańców gminy. Ludność miejscowości stanowią w
przeważającej większości rolnicy. Coraz liczniej reprezentowani są prywatni
przedsiębiorcy.
W miejscowości Żegocina obserwowany jest pozytywny trend w postaci
młodego społeczeństwa. Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowi 25,04 %
społeczeństwa miejscowości (z czego w wieku przedprodukcyjnym jest 47,28 % kobiet,
52,72 % mężczyzn), w wieku produkcyjnym 63,47 % (w tym w wieku produkcyjnych jest 50 %
kobiet, 50 % mężczyzn), a w wieku poprodukcyjnym 11,48 % (w tym w wieku poprodukcyjnym
jest 64,43 % kobiet, 35,57 % mężczyzn). Dane te nie wykazują negatywnych trendów, co
związane jest z nadal silną liczebnie grupą mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym
(osoby do lat 18) oraz w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku 19-60, mężczyźni w wieku
19-65). Reasumując należy stwierdzić, że miejscowość wyróżniają w sferze
demograficznej korzystne tendencje - stały, coroczny wzrost liczby mieszkańców,
będący efektem zarówno dodatniego przyrostu naturalnego. Liczba osób w wieku
poprodukcyjnym od kilku lat nieznacznie rośnie, ale tendencja ta nie wykazuje, jak na
razie, silnych efektów starzenia
się społeczeństwa. Liczba małżeństw zawieranych w gminie jest relatywnie wysoka, co
w kolejnych latach może przełożyć się na większą liczbę urodzeń. Z kolei
wskaźniki migracji wewnętrznych są zdecydowanie wyższe niż dla większości gmin
powiatu bocheńskiego, co świadczy o atrakcyjności gminy jako miejsca zamieszkania.
2. Szkolnictwo
W miejscowości Żegocina funkcjonuje Przedszkole Publiczne dla dzieci
w wieku od 3 do 6 lat. W roku szkolnym 2008/2009 uruchomiono dwa oddziały przedszkolne:
9-godzinny, 35-osobowy oddział dzieci 3,4,5 - letnich i 8 - godzinny, 29 osobowy oddział
6-latków. Zainteresowanie rodziców posyłaniem dzieci do przedszkola jest duże i w tej
chwili przekracza możliwości udziału wszystkich dzieci w zajęciach przedszkolnych.
Wskaźnik uczestnictwa w wychowaniu przedszkolnym dzieci w wieku 3-5 lat na terenie Gminy
Żegocina wg stanu na dzień 31.12.2006 wynosił 32,84 %.
Na terenie miejscowości Żegocina działa Publiczna Szkoła Podstawowa
im. Batalionów Chłopskich. W roku szkolnym 2008/2009 uczy się 136 uczniów w klasach I
- VI. Placówka prowadzi świetlicę szkolną oraz stołówkę. Uczniowie szkoły
podstawowej kontynuują naukę w gimnazjum wchodzącym w skład Zespołu Szkół im.
Świętej Jadwigi Królowej w Żegocinie. Zespół ten obejmuje swoją działalnością
organizacyjną następujące typy szkół: Liceum Ogólnokształcące założone w 1993
roku z okazji 700-lecia Żegociny, Zasadniczą Szkołę Zawodową powołaną w 1996 roku,
która kształci młodocianych pracowników w zawodach rzemieślniczych, Gimnazjum -
powołane w 1999 roku, w wyniku wdrażania reformy oświaty, Uzupełniające Liceum
Ogólnokształcące utworzone w 2005 roku dla absolwentów ZSZ, prowadzące kształcenie w
systemie zaocznym. W roku szkolnym 2008/2009 liczba uczniów Zespołu Szkół w Żegocinie
wynosiła łącznie: 395, w tym w Gimnazjum 125 uczniów, w Liceum Ogólnokształcącym
137 uczniów, w Zasadniczej Szkole Zawodowej 98 uczniów, w Uzupełniającym Liceum
Ogólnokształcącym 35 uczniów. Organem prowadzącym jest Gmina Żegocina. Uwadze
zasługuje fakt, że od 15 lat gmina należy do tych nielicznych jednostek samorządu
terytorialnego szczebla gminnego, która na swoim terenie prowadzi liceum
ogólnokształcące oraz (mimo, że szkoły średnie ustawowo podlegają pod samorząd
powiatowy). Działanie to umożliwia absolwentom lokalnych gimnazjów kontynuowanie nauki
na terenie gminy.
3. Ochrona zdrowia
W miejscowości Żegocina znajduje się Gminny Zakład Opieki
Zdrowotnej, obsługujący mieszkańców Gminy Żegocina, w którym pracuje etatowo dwóch
lekarzy ogólnych, jeden stomatolog, dwóch specjalistów, cztery pielęgniarki i jedna
położna. Oprócz tego w ośrodku zdrowia działa zakład rehabilitacji, który jest
obsługiwany przez dwóch rehabilitantów. Na jednego lekarza ogólnego przypada 2535
mieszkańców,
na stomatologa 5070 mieszkańców, na pielęgniarkę 1268 osób. Na terenie gminy
znajdują się dwie apteki. Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Żegocinie mieści się
w jednopiętrowym budynku stanowiącym własność gminy. Zapewnia mieszkańcom:
- badania i poradę lekarską,
- badania diagnostyczne w zakresie analiz wykonywanych w celu
rozpoznania stanu zdrowia,
- leczenie ambulatoryjne lub w domu chorego,
- świadczenia pielęgniarskie,
- wszelkiego rodzaju opiekę profilaktyczną,
- orzeczenie o stanie zdrowia,
- podstawowe świadczenia lekarza stomatologa.
4. Turystyka
Miejscowość Żegocina tak jak i cała gmina, stwarza wspaniałe
warunki do uprawiania turystyki weekendowej, zarówno dla osób spędzających czas
aktywnie, jak i szukających spokoju i wytchnienia wśród pięknej przyrody.
Żegocina już pod koniec XIX wieku była chętnie odwiedzana przez turystów i letników
z pobliskich miast. Do dziś przyciąga ich piękny krajobraz, czyste powietrze, cisza,
gościnność mieszkańców oraz bogaty świat roślin i zwierząt. W sezonie letnim
odbywa się tu wiele imprez kulturalnych, czynny jest basen kąpielowy, zimą działa
stacja narciarska "Laskowa - Kamionna" z 4 wyciągami o łącznej długości zjazdu
2400m. Żegocina posiada szereg obiektów sportowo rekreacyjnych (kort tenisowy, basen,
przyszkolne boisko sportowe, szkolna sala sportowa, boisko sportowe do piłki nożnej,
park z placem zabaw dla dzieci), szlaki górskie rowerowe i piesze. Spacery zapewniają
wspaniały wypoczynek, możliwość podziwiania wspaniałych widoków (np. z Przełęczy
Widoma panorama Beskidu Wyspowego oraz Tatr) i dostarczają niezapomnianych przeżyć.
Czyste powietrze, zdrowa żywność, dużo grzybów i owoców leśnych oraz spokój i
gościnność mieszkańców to dodatkowe atuty zachęcające do odwiedzenia tej pięknej
okolicy.
Przez gminę przebiegają trzy oznakowane piesze szlaki
turystyczne: niebieski prowadzący z Bochni, przez Nowy Wiśnicz, Lipnicę, Rajbrot,
Rozdziele, Pasierbiec do Tymbarku; zielony z Żegociny przez szczyt Łopusze (661 m
n.p.m.) do Rajbrotu i żółty z centrum Żegociny na szczyt Kamionna (801 m n.p.m.).
Istnieje też szlak lokalny: biało-czerwony z centrum Żegociny do źródełka wody
mineralnej.
Od 2003 roku funkcjonują na terenie Gminy 3 oznaczone górskie
trasy rowerowe: zielona Żegocina - Łąkta Górna - Bełdno - Żegocina licząca 11
km, niebieska Żegocina - Rozdziele - Laskowa - Żegocina, licząca 1,7 km, łącząca
się z niebieską w gminie Laskowa, czerwona Żegocina - Kamionna - Rozdziele -
Żegocina licząca 12,4 km.
Co roku odbywają się masowe imprezy rekreacyjne i sportowe: wyścigi
rowerowe, turnieje piłki nożnej, piłki siatkowej tenisa stołowego i ziemnego, zawody
strzeleckie i pływackie oraz biegi przełajowe.
Żegocina dysponuje dobrą bazą noclegową. W centrum wsi znajduje
się hotelik "Hexe", pokoje gościnne w Centrum Kultury Sportu i Turystyki, ponadto na
terenie wsi działa siedem gospodarstw agroturystycznych. Wieś posiada również dobą
bazę gastronomiczną. Żegocińskie gospodynie słyną z dobrej kuchni. Swoimi przepisami
podzieliły się z czytelnikami w "Żegocińskiej książce kucharskiej".
5. Kultura
Do instytucji kultury obejmującymi swym działaniem teren gminy
zaliczyć można Gminna Bibliotekę Publiczną w Żegocinie, działającą od 1956 roku
oraz od 1988 roku Centrum Kultury Sportu i Turystyki w Żegocinie prowadzące szeroką
działalność w środowisku gminy i regionie. Posiada cztery filie: świetlice wiejskie w
Bełdnie, Łąkcie Górnej, Rozdzielu i Bytomsku. W CKSiT funkcjonuje ośrodek
szkoleniowy, młodzieżowa orkiestra dęta, zespół folklorystyczny oraz klub
"Relax". Corocznie kalendarz uroczystości zawiera szereg masowych imprez
kulturalnych, sportowych i turystycznych.
6. Rolnictwo
Rolnictwo gminy charakteryzuje się znacznym rozdrobnieniem gospodarstw
rolnych, co wpływa na niską ich rentowność. Ogólna powierzchnia gruntów gminy wynosi
3500 ha. Użytki rolne zajmują powierzchnię 2067 ha, co daje 59,1 % ogólnej
powierzchni, lasy - 1183 ha tj. 33,00 % ogólnej powierzchni. Pozostałe grunty (pod
zabudowaniami, wodami, drogami itd.) stanowią 250 ha tj. 7,9 % ogólnej powierzchni.
Gospodarcze wykorzystanie zasobów gminy oparte jest głównie na działalności rolniczej
prowadzonej w gospodarstwach indywidualnych.
Dużą role w Żegocinie i okolicy pełni sadownictwo jak uprawa
owoców miękkich. Obszar ten jest zaliczany do sądecko - limanowskiego rejonu
sadowniczego. Największą popularność cieszą się sady jabłkowe, uprawa owoców
miękkich tj. malin, truskawek i czarnej porzeczki. Nie bez przyczyny gmina jest
nastawiona na ten kierunek rolnictwa ważnym czynnikiem tej idei jest istnienie zaplecza
przetwórczego. Powiązanie interesów lokalnego zakładu przetwórczego z producentami
owoców stwarza szansę na rozwój tego przedsięwzięcia. Na terenie gminy działają dwa
zakłady przetwórcze "Zamvinex" i "Appol" w Łąkcie Górnej. Obserwowane jest
obniżenie poziomu życia rodzin utrzymujących się tylko z posiadanych małych
gospodarstw rolnych. Podejmowane są działania zmierzające do znalezienia nowych form
zatrudnienia i pozyskiwania dóbr dla utrzymania rodzin mieszkańców Żegocina. Wzrasta
nacisk na edukacje ekologiczną i w konsekwencji na samo zatrudnienie "Agro
gospodarstwa", dla wykorzystania walorów krajobrazowych miejscowości Żegocina.
7. Komunikacja
W skład infrastruktury technicznej gminy wchodzą wszelkiego rodzaju
sieci uzbrojenia terenu tworzące funkcjonalną, spójną całość. Istotnym czynnikiem
jest również stan układu komunikacyjnego w układzie urbanistycznym. Przez wieś
Żegocina przebiega droga wojewódzka nr 965 (Zielona - Bochnia - Limanowa) oraz
cztery drogi powiatowe: Żegocina - Rajbrot, Żegocina - Kamionna, Łąkta Górna -
Trzciana, Łąkta Górna - Ujazd. Są to drogi pełniące funkcję dróg głównych i
zbiorczych. Tą sieć dróg tranzytowych uzupełniają drogi gminne, które są dla
mieszkańców gminy i turystów podstawowym elementem sprawnego przemieszczania się
osób, towarów i kapitału. Łączna długość dróg publicznych (gminnych) wynosi 52
km, w tym o utwardzonej nawierzchni bitumicznej i betonowej - 47 km. Gęstość
utwardzonej sieci drogowej wyraża się wskaźnikiem 123 km na 100 km2 powierzchni i w
porównaniu z innymi wiejskimi gminami powiatu bocheńskiego jest wysoka. Na terenie gminy
znajduje się także sieć dróg transportu rolnego o łącznej długości 40 km, w tym 20
km utwardzonych żużlem wielkopiecowym. Połączenia autobusowe obsługiwane są w
całości przez prywatnych przewoźników. Wszystkie wsie gminy posiadają komunikację
mikrobusową umożliwiającą podróżowanie w obrębie gminy, powiatu i w kierunku miasta
Krakowa.
8. Gazyfikacja
Bardzo dobre warunki gazyfikacji stanowią odpowiedź na wzrastające
zapotrzebowanie mieszkańców wsi Żegocina i okolic na dostawy gazu ziemnego,
wykorzystywanego głównie do ogrzewania gospodarstw domowych. Wioska jest zaopatrywana w
gaz ziemny poprzez podłączenie do krajowego systemu przesyłowego.
9. Energia elektryczna
Domostwa wsi Żegocina zostały w pełni zelektryfikowane. Dostęp do
dostaw energii elektrycznej, na potrzeby indywidualnego gospodarstwa domowego tj.
oświetlenie, zasilanie zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego i produkcji
rolniczej, grzejniki, podgrzewanie wody użytkowej jest powszechny. Istniejąca sieć w
pełni pokrywa zapotrzebowanie na energie elektryczną.
10. Ciepło
W większości odbiorcy zarówno w budownictwie mieszkaniowym jak i
usługowym są zaopatrywani ze źródeł lokalnych (m.in. piece w budownictwie
jednorodzinnym) opalanych gazem, węglem czy koksem. Większość obiektów użyteczności
publicznej posiadają kotłownie gazowe. Ze względu na korzystne warunki gazowe w gminie
istnieje możliwość stopniowej likwidacji uciążliwych źródeł niskiej emisji i
zastąpienie ich źródłami ekologicznymi.
11. Wodociągi
Zła jakość wód gruntowych na terenie gminy, a w szczególności w o
okolicach wsi Żegocina, wymusiła budowę wodociągu, który powstał w latach 1980-1985.
Odcinek jaki zrealizowano w tym czasie objął swym zasięgiem część wsi, a w latach
kolejnych był rozbudowywany. Obecnie planuje się dalszą jego rozbudowę dla objęcia
nim pozostałych części miejscowości, nie objętych wodociągiem.
12. Kanalizacja sanitarna
W latach 1975 -1977 zrealizowano w Żegocinie budowę systemu
kanalizacji sanitarnej. Ścieki odprowadzane są do oczyszczalni ścieków w miejscowości
Łąkta Górna. Obecnie planuje się dalszą jej rozbudowę dla objęcia nim pozostałych
części miejscowości, nie objętych kanalizacją sanitarną.
13. Telefonizacja i sieć internetowa
Większość gospodarstw Żegociny posiada połączenie telefoniczne
stacjonarne. Rozwój społeczeństwa informacyjnego stanowi jeden z priorytetów działań
samorządu terytorialnego. Dla realizacji tego celu niezbędny jest rozwój infrastruktury
informatycznej. Przyczynia się on do intensyfikacji rozwoju społecznego i gospodarczego
poprzez poprawę dostępu do Internetu, telekomunikacji, dostępu do informacji
publicznej, publicznych i komercyjnych e-usług.
14. Gospodarka, zakłady pracy
Gospodarka gminy Żegocina w dużej mierze oparta jest na handlu
detalicznym i hurtowym, turystyce, usługach i przetwórstwie rolnym. Nadal duże
znaczenie ma rolnictwo, jednak ze względu na niekorzystne warunki gospodarowania,
wytwarza ono produkty głównie na potrzeby gospodarstw rolnych.
Na terenie gminy działa Stowarzyszenie Rozwoju Gminy i
Wspierania Przedsiębiorczości, które wspomaga działalność podmiotów gospodarczych.
Aktywność gospodarcza mieszkańców Gminy Żegocina jest dość zróżnicowana w
poszczególnych sołectwach. Miejscowość Żegocina wykazuje najwyższą aktywność
gospodarczą, funkcjonuje - 144 podmioty gospodarcze. Duży udział w liczbie firm na
terenie miejscowości Żegocina mają przedsiębiorstwa z sekcji handel (65), budownictwo
(20) oraz usługi (16). Analizując formy prawne firm zdecydowaną większość stanowią
podmioty, będące własnością osób fizycznych, spółki prawa handlowego (m.in.
spółki akcyjne, spółki z o. o.). Marginesowe znaczenie ma branża
hotelowo-restauracyjna, co może niepokoić, zwłaszcza przy obraniu turystyki jako
jednego ze strategicznych kierunków rozwoju miejscowości. Firmy tejże branży stanowią
zaledwie 2 % ogółu podmiotów gospodarczych w gminie (6 jednostek). Notowany trend
wzrostowy jest naturalnie bardzo pożądany, zwłaszcza jeżeli dotyczy małych firm, być
może nie zatrudniających wiele osób, ale w wielu krajach stanowiących podstawę
gospodarki. Jest coraz więcej małych i średnich firm, których potencjał z roku na rok
wzrasta, stając się "kołem zamachowym" dla lokalnej gospodarki.
Rozwój przedsiębiorczości na szczeblu lokalnym jest
niewątpliwie silnie uzależniony od dynamiki wzrostu gospodarczego naszego kraju, a
także licznych obciążeń spoczywających na pracodawcach. Wśród tych ograniczeń
niekorzystnie wpływających na rozwój małej i średniej przedsiębiorczości wymienić
należy zwłaszcza wysokie koszty pracy (podatki, opłaty ZUS), drogie kredyty
inwestycyjne oraz utrudnienia administracyjne związane z zakładaniem firm. Coraz
większe znaczenie przypisuje się także globalizacji światowej gospodarki, która może
przynosić przedsiębiorstwom zarówno korzyści, jak i zagrożenia.
15. Rynek pracy
Dane dotyczące bezrobocia pochodzą z Powiatowego Urzędu Pracy w
Bochni i źródeł internetowych Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie. Stopa bezrobocia
jest wskaźnikiem określającym stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności aktywnej
zawodowo. Rynek pracy w gminie w latach 2005-2008 charakteryzował
się niższym wskaźnikiem bezrobocia w porównaniu z wartościami regionalnymi i
ogólnopolskimi, co oznacza relatywnie lepszą sytuację na rynku pracy aniżeli w całym
regionie i Polsce. Stopa bezrobocia notowana w powiecie bocheńskim na koniec grudnia 2008
roku (5,6 %) była niższa o 7,4 punkty procentowe od wartości bezrobocia powiatowego w
grudniu 2005 roku. W tym samym czasie wskaźnik bezrobocia w regionie małopolskim
zmniejszył się o 6,2 punktu procentowego (do poziomu 7,6 %), a w skali Polski zanotowano
spadek stopy bezrobocia o 8,1 punktu procentowego (do poziomu 9,5 %).
Według danych końca grudnia 2008 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w
Bochni zarejestrowanych było 2051 bezrobotnych mieszkańców powiatu bocheńskiego,
udział liczby bezrobotnych mieszkańców gminy w ogólnej liczbie bezrobotnych
mieszkańców powiatu stanowił 4,19 %, co w liczbach bezwzględnych oznacza 86 osoby bez
pracy.
16. Bezpieczeństwo publiczne
Obszar gminy Żegocina, podobnie jak całego powiatu bocheńskiego,
objęty jest działaniem Komendy Powiatowej Policji w Bochni, w skład której wchodzi
także Komisariat Policji w Nowym Wiśniczu oraz Posterunki Policji w Łapanowie,
Trzcianie i Żegocinie.
III. ANALIZA SWOT MIEJSCOWOŚCI ŻEGOCINA
Silne strony:
- Atrakcyjne turystycznie walory geograficzne i krajobrazowe
- Dobry stan środowiska naturalnego
- Wysoki stopień zwodociągowania i zgazyfikowania
- Dobrze rozwinięta sieć elektro-energetyczna i telefoniczna
- Rozwinięta gospodarka ściekowa i utrzymania czystości
- Wysoki poziom edukacji
- Tradycje turystyczne i agroturystyczne
- Dobry układ komunikacyjny i sieć dróg
- Dobrze funkcjonująca pomoc społeczna
- Dobrze funkcjonująca służba zdrowia
- Dobry poziom bezpieczeństwa publicznego
- Współpraca szkół w gminie w zakresie kultury i sportu
- Wystarczająca ilość instytucji finansowych funkcjonujących
- Dobra ocena lokalnego samorządu przez mieszkańców gminy,
stabilność, trwałość władz samorządowych
- Dotychczasowe doświadczenie części instytucji gminy w realizacji
projektów, dofinansowanych ze środków europejskich
- Brak zakładów produkcyjnych zanieczyszczających środowisko
- Dobry stan techniczny budynku szkoły
- Działalność klubu sportowego
Słabe strony:
- Niekorzystne tendencje na lokalnym rynku pracy
- Emigracja zarobkowa, zwłaszcza młodych, wykształconych ludzi
- Brak zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży w czasie wolnym
od nauki
- Brak dużych zakładów
- Mała ilość terenów inwestycyjnych pod działalność gospodarczą,
brak dużych areałów do zagospodarowania inwestycyjnego
- Brak dostatecznego wsparcia dla przedsiębiorców
- Niewystarczająca liczba parkingów
- Braki chodników
- Wymagająca remontu nawierzchni część dróg gminnych i powiatowych
- Zły stan przystanków komunikacji publicznej
- Potrzeba rozbudowy sieci kanalizacyjnej i wodociągowej (dotyczy
szczególnie terenów trudno dostępnych)
- Niska opłacalność rolnictwa
- Rozdrobnienie powierzchniowe gospodarstw rolnych
- Brak funkcjonowania grup producenckich
- Brak specjalistycznych badań i analiz opłacalności w zakresie
wykorzystania odnawialnych źródeł energii
- Niedostateczna informatyzacja urzędów i instytucji publicznych
- Wymagający doinwestowania Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej
(niedostateczne wyposażenie sprzętowe (potrzebne dodatkowe wyposażenie w postaci
aparatu USG, lasera do rehabilitacji oraz pełna komputeryzacja ośrodka)
- Niedostateczne środki przeznaczane na sferę edukacji (brak środków
własnych na finansowanie zajęć pozalekcyjnych, niedostateczne wyposażenie przedszkoli)
- Niewystarczająca informacja turystyczna powodująca słabe
wykorzystanie zasobów turystycznych gminy
- Niewystarczające wyposażenie sprzętowe Środowiskowego Domu
Samopomocy
- Niekorzystny profil lokalnej gospodarki stosunkowo mała ilość firm
produkcyjnych i usługowych, niewielkie zainteresowanie lokalnych podmiotów gospodarczych
sektorem usług turystycznych
- Trudna sytuacja kobiet na lokalnym rynku pracy (brak miejsc pracy dla
kobiet)
- Niewystarczające środki na konserwację i tworzenie parków,
pomników przyrody
- Niewystarczające wyposażenie sprzętowe jednostek straży pożarnej
- Potencjał finansowy gminy - niskie dochody własne
- Brak specjalistycznych placówek opiekuńczo-wychowawczych, mieszkań
chronionych oraz socjalnych
Okazje, szanse
- Możliwości pozyskiwania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej -
możliwości dofinansowania sektora turystycznego, do pozyskania także środki na
realizację inwestycji z zakresu ochrony środowiska, rozwoju bazy kulturalnej,
oświatowej i sportowej itd.
- Sprzyjająca polityka regionalna, w tym adresowana do rozwoju
obszarów wiejskich ze strony rządu i władz wojewódzkich
- Rozwój turystyki, agroturystyki (trend ogólnoeuropejski)
- Zwiększający się poziom świadomości obywatelskiej społeczeństwa
wyrażający się w działalności organizacji pozarządowych i spółdzielczości
wiejskiej
- Dostępność wysoko wykwalifikowanych zasobów ludzkich (np. personel
medyczny, urzędniczy, naukowy, kulturalno-oświatowy)
- Wzrost świadomości potrzeby dobrego wykształcenia
- Otwarcie granic UE - możliwość podjęcia pracy zarobkowej w UE
- Rozwój nowoczesnych technologii
- Rozwój ekologicznej produkcji rolnej
- Rosnąca kultura obsługi klienta, petenta
- Nawiązanie współpracy z innymi miejscowościami i gminami.
Trudności, zagrożenia
- Skomplikowane procedury pozyskiwania środków europejskich, duża
konkurencja w aplikowaniu o środki europejskie
- Uwarunkowanie aplikowania o środki europejskie zasadą refundacji, co
osłabia możliwości finansowania z tych środków rozwoju lokalnego mniej zasobnym
samorządom
- Trudno dostępny pieniądz (niestabilność kredytowa i bankowa).
- Brak sprzyjających warunków do tworzenia nowych miejsc pracy
- Emigracja zarobkowa wykształconej młodzieży - przekładająca się na
ograniczone zasoby ludzkie w jednostkach samorządu terytorialnego - trend ogólnopolski
- Wysoka stopa bezrobocia wśród kobiet
- Częste zmiany przepisów prawnych, różnice w interpretacji prawa,
niespójność i niestabilność przepisów
- Niska opłacalność produkcji rolnej
- Rosnące koszty inwestowania, w tym wysokie oprocentowanie kredytów i
pożyczek
- Szybki wzrost cen materiałów i usług w budownictwie, również w
budownictwie drogowym
- Postępujące rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa
IV.
PLANOWANE ZADANIA INWESTYCYJNE NA LATA 2009-2015
1. Wizja rozwoju wsi Żegocina
Priorytety:
1. Budowa i modernizacja infrastruktury.
2. Poprawa poziomu zaspokojenia potrzeb społecznych i kulturalnych
mieszkańców.
3. Zachowanie dziedzictwa kulturowego.
4. Podniesienie atrakcyjności turystycznej, w tym szczególnie
uzdrowiskowej.
5. Rozwój przedsiębiorczości.
6. Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej.
7. Kultywowanie tradycji i wartości lokalnych.
Uzasadnienie:
Rozwój infrastruktury technicznej ma decydujące znaczenie dla
powodzenia programów rozwoju obszarów wiejskich. Od poziomu rozwoju infrastruktury
technicznej zależy to jak będzie rozwijała się lokalna gospodarka i jak będą
zaspokajane potrzeby społeczne mieszkańców. Realizacja celów wymagać będzie
koncentracji środków na rozbudowę i modernizację infrastruktury technicznej i
społecznej. W celu zapewnienia stałego wzrostu jakości życia oraz dostosowania do
standardów Unii Europejskiej niezbędne jest zwiększenie poziomu wydatków, szczególnie
na inwestycje infrastrukturalne z zakresu ochrony środowiska i rozwoju infrastruktury
społecznej.
Bogate dziedzictwo kulturowe, liczne zabytki są elementem
warunkującym atrakcyjność turystyczną miejscowości. Obok walorów estetyczno -
poznawczych wzbogacają one życie kulturalne. Bardzo ważnym elementem kształtującym
warunki życia mieszkańców obszarów wiejskich, odpowiadające standardom cywilizacyjnym
i pozwalające mieszkańcom realizować ich cele ekonomiczne, jest stworzenie im warunków
do aktywnego uczestnictwa w gospodarczym życiu miejscowości i gminy. Ważnym zadaniem
władz samorządowych i społeczności lokalnej jest wspieranie wszelkich inicjatyw,
służących rozwojowi Żegociny i ułatwiających podejmowanie inwestycji.
Realizacja powyższych celów wymagać będzie mobilizacji
mieszkańców do podejmowania działań na rzecz poprawy warunków i jakości życia.
Aktywność mieszkańców w kierunku podejmowania działań wspierających rozwój
gospodarczy, społeczny i kulturalny miejscowości będzie warunkiem krytycznym dla
realizacji priorytetów niniejszego planu.
Realizacja priorytetów rozwojowych wymaga osiągnięcia celów
długofalowych, które zgodne są z oczekiwaniami mieszkańców, jednocześnie będąc
zgodnymi z najważniejszymi dokumentami planistycznymi gminy tj. Strategią Rozwoju Gminy
Żegocina, Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy. Poniżej
zaprezentowano cele sformułowane w trzech sferach życia lokalnej społeczności, jaką
stanowią mieszkańcy wsi Żegocina.
Kolejność poniższych celów nie stanowi ich hierarchii, są one równorzędne.
I. Sfera społeczna:
1. Rozwój rynku pracy - zmniejszenie poziomu bezrobocia.
2. Uatrakcyjnienie przestrzeni publicznych służących zaspokajaniu
potrzeb w dziedzinie wypoczynku, rekreacji i sportu.
3. Rozwój bazy kulturalnej, rekreacyjnej i sportowej.
4. Poprawa dostępności usług medycznych i rehabilitacyjnych.
5. Rozwój usług z zakresu turystyki, rekreacji, sportu i kultury.
6. Poprawa stanu wyposażenia gabinetów lekarskich i rehabilitacyjnych
oraz laboratorium.
7. Modernizacja i rozbudowa bazy oświatowej.
8. Poprawa stanu bezpieczeństwa na drogach.
9. Likwidacja problemu niedożywienia wśród dzieci.
10. Likwidacja barier architektonicznych w budynkach użyteczności
publicznej.
II. Sfera potencjałów:
1. Likwidacja lub ograniczenie źródeł zanieczyszczenia środowiska
(np. emisja spalin - system komunikacyjny, ścieki).
2. Ochrona terenów otwartych.
3. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej.
4. Modernizacja systemów grzewczych w budynkach użyteczności
publicznej.
5. Podniesienie świadomości ekologicznej wszystkich mieszkańców
gminy.
6. Zapewnienie dobrego poziomu dostępności komunikacyjnej wszystkim
mieszkańcom i przyjezdnym - poprawa stanu technicznego dróg i całej infrastruktury
drogowej.
7. Zwiększenie liczby miejsc parkingowych.
8. Budowa kompleksów rekreacyjno-sportowych.
9. Zwiększenie stopnia zwodociągowania i modernizacja sieci
istniejącej.
10. Poprawa stanu technicznego i rozwój bazy oświatowej.
11. Likwidacja barier architektonicznych w obiektach służby zdrowia i
pozostałych obiektach użyteczności publicznej.
12. Zachowanie i wyeksponowanie wartościowych zasobów dziedzictwa
kulturowego i krajobrazu wsi Żegocina.
13. Rozbudowa bazy kulturalnej.
III. Sfera gospodarcza:
1. Stworzenie systemu wsparcia inwestorów i przedsiębiorców
tworzących nowe, stałe miejsca pracy.
2. Rozbudowa bazy turystycznej i wypoczynkowej w oparciu o atrakcyjne
zabytki i kompleksy leśne oraz powiązanie oferty krajobrazowej ze sferą szeroko
rozumianych usług turystycznych.
3. Promowanie zróżnicowania działalności rolniczej i zbliżonej do
rolnictwa w gospodarstwach rolnych.
2. Planowane zadania
inwestycyjne we wsi Żegocina w latach 2009-2015
Lp. |
Zadanie inwestycyjne |
Okres realizacji |
Źródła finansowania |
Szacowane koszty
[ zł. ] |
1. |
2. |
3. |
4. |
5. |
|
|
|
|
|
1. |
Odnowa centrum wsi -
Budowa placu zabaw przy Przedszkolu Publicznym |
2009-2010 |
Budżet Gminy
PROW |
100.000,00 |
2. |
Odnowa centrum wsi
Żegocina |
2009-2010 |
Budżet Gminy
MRPO |
850.000,00 |
3. |
Budowa boiska
sportowego o sztucznej nawierzchni |
2009 |
Budżet Gminy
MSiT
PZU Życie
PZU SA |
510.000,00 |
4. |
Modernizacja i remonty dróg gminnych |
2009-2015 |
Budżet Gminy |
240.000,00 |
5. |
Budowa zagrodowych oczyszczalni ścieków |
2010-2012 |
Budżet Gminy
PROW
Program Szwajcarski |
360.000,00 |
6. |
|
2009-2012 |
Budżet Gminy
Program Szwajcarski
Udział Mieszkańców |
1.500.000,00 |
7. |
|
2009-2010 |
Budżet Gminy
PFRON |
570.000,00 |
8. |
|
2009-2010 |
Budżet Gminy
Budżet Powiatu |
800.000,00 |
9. |
|
2009-2010 |
Budżet Gminy |
260.000,00 |
10. |
|
2009-2012 |
Budżet Gminy
WFOŚ i GW
PROW |
600.000,00 |
11. |
|
2009-2010 |
Budżet Gminy
Program Szwajcarski |
240.000,00 |
12. |
|
2009-2012 |
Budżet Gminy
WFOŚ i GW
PROW |
500.000,00 |
13. |
|
2010 - 2011 |
Budżet Gminy
Budżet Powiatu |
100.000,00 |
14. |
|
2009-2015 |
Budżet Gminy
Program Szwajcarski |
120.000,00 |
OGÓŁEM: |
6.750.000,00 |
|