Kapliczka przydrożna przy szlaku na Łaopusze.

SOŁECTWO ŻEGOCINA - KAPLICZKI I FIGURY PRZYDROŻNE

     Kapliczki przydrożne są przede wszystkim świadectwem chrześcijańskiego rodowodu na polskiej ziemi, ale są też pamiątkami o wydźwięku historycznym i patriotycznym. Można je spotkać w górach, względnie dowolnych miejscach przy drodze. Stoją nad potokami lub w leśnej gęstwinie. Wśród niezliczonej ich ilości bywają drewniane i murowane. Są też małe, zawieszone wprost na drzewach. Jedne pamiętają jeszcze XIX lub nawet XVIII wiek, inne świecą nowością.
     Wszystkie one skłaniają do zadumy, refleksji o ludzkim przemijaniu, o niewzruszoności przyrody i krajobrazu, którego stały się cząstką. Są jednocześnie wartościowymi zabytkami lokalnej kultury.
     Około 20 z nich znajduje się we wsi Żegocina . Na szlakach pieszych wędrówek po wsi możemy spotkać i te stojące przy drogach głównych, i te przy drogach polnych lub inne, stojące gdzieś na skraju lasu, czy zawieszone na samotnie stojącym drzewie. Niektóre powstały niedawno - i te lśnią jeszcze świeżością farby, inne naruszył już czas. W ogóle nie spotyka się tu kapliczek bez opieki. Mieszkający w pobliżu kapliczek ludzie zmieniają kwiaty, naprawiają ogrodzenia, czyszczą figurki. Przy kilku kapliczkach w majowe wieczory zbierają się gromady ludzi, by wspólnie oddawać kult Matce Boskiej modląc się i śpiewając pieśni maryjne. Do niektórych udają się procesje w tzw. Dni Krzyżowe (trzy dni przed Wniebowstapieniem Pańskim).

Figura Świętego Józefa z Dzieciątkiem Jezus. Figura Świętego Józefa z Dzieciątkiem Jezus

Figura Świętego Józefa z Dzieciątkiem Jezus, koło szkoły.

    Figura Świętego Józefa z Dzieciątkiem Jezus na ręku, na posesji ks. Czesława Majdy, położonej na wprost budynku Zespołu Szkół w Żegocinie, po lewej stronie drogi powiatowej w stronę Bytomska. Wzniesiona w 2001 roku z intencji dwóch braci – księży Czesława i Stanisława Majda.
    Na betonowym, zdobionym gzymsami postumencie żywiczna figura Świętego Józefa, osłonięta daszkiem wykonanym przez Jana Burkowicza. Wydzielono miejsca na inskrypcje, których aktualnie brak.

Kapliczka szafkowa na drzewie przy drodze z Rozdziela do Żegociny. Kapliczka szafkowa na drzewie przy drodze z Rozdziela do Żegociny.
Kapliczka szafkowa na drzewie przy drodze z Rozdziela do Żegociny.

   Kapliczka szafkowa na drzewie rosnącym po lewej stronie drogi E-965, prowadzącej z Rozdziela w stronę Żegociny. Powieszono ją w 1998 roku, w miejscu, gdzie jadące od strony Rozdziela samochody często wpadały do rowu. Mieszkańcy pobliskiego domu w trosce o podróżnych i swój dom postanowili zawiesić na drzewie drewniana kapliczkę z obrazem Matki Boskiej Licheńskiej, którą proszą o zażegnanie grożących tu niebezpieczeństw.

Kapliczka domkowa w Żegocinie. Kapliczka domkowa w Żegocinie.
Kapliczka domkowa w Żegocinie, przy drodze E-965 (odrestaurowana).

   Murowana kapliczka domkowa w Żegocinie, przy drodze E-965, nieco poniżej skrzyżowania z drogą prowadzącą w stronę Bełdna i Kamionnej. Należy do najstarszych i mających najciekawszą historię. Została wzniesiona w 1833 roku z fundacji Heleny i Tomasza Waligórów. Jak głosi ustna tradycja, postawiono ją w miejscu, gdzie podczas wielkiej powodzi zatrzymał się niesiony przez wodę obraz Chrystusa upadającego pod krzyżem. Kapliczka z kamienia, kryta początkowo gontem, a później dachówką. Poszerzenie szerokości drogi i wykonanie chodników, spowodowały, że ta umiłowana przez żegocinian kapliczka stała się i ofiarą i zagrożeniem. Kamienie i błoto spod kół przejeżdżających samochodów raz po raz uderzały w ściany, a nawet wpadały do wewnątrz kapliczki. Stojąc na chodniku, kapliczka zmuszała pieszych do wchodzenia na jezdnię, co mogło być dla nich niebezpieczne. Skłoniło to proboszcza Parafii ks. prałata Antoniego Porębę do podjęcia starań o przeniesienie obiektu. Jego inicjatywę poparły Wójt i Rada Gminy oraz Marszałek Województwa Małopolskiego i Wojewódzki Zarząd Dróg w Krakowie.
   Konieczna, lecz trudna decyzja zapadła w 2000 roku. Po opracowaniu w 2001 r. "Opinii konstrukcyjno-budowlanej" przez dr inż. Stanisława Kaczmarczaka z Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej i uzyskaniu pozytywnej decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 20 września 2002 r. przystąpiono do przeniesienia kapliczki na sąsiadującą z drogą posesję. Prace, które wykonała firma Witolda Twardosza. Zachowując wszelkie zalecenia
ekspertyzy budowlanej, dokonano rozbiórki i rekonstrukcji obiektu, w dużej mierze identycznego z poprzednim.   
    Kapliczka ma kształt prostokąta i kolebkowe sklepienie. Dach jest dwuspadowy. Patrząc od frontu dostrzeżemy trójkątny szczyt z wnęką, odcięty okapem. Wewnątrz znajduje się murowana mensa ołtarzowa, vetabulum architektoniczne spięte parą kolumienek barokowo - ludowych. W polu także odnowionego ołtarza umieszczony jest obraz przedstawiający upadającego pod krzyżem Chrystusa. W zwieńczeniu oleodruk z Młodocianym Chrystusem. W malutkiej wnęce z przodu, nad okapem, mała figurka Matki Boskiej Różańcowej. Prace modernizacyjne zakończono na początku jesieni 2004 roku. Odnowioną kapliczkę poświęcił podczas wizytacji żegocińskiej parafii w dniu 3 października 2004 roku ks. bp Stanisław Budzik.

Figura Najświętszej Panny Maryi Niepokalanie Poczętej w Żegocinie. Figura Najświętszej Panny Maryi Niepokalanie Poczętej w Żegocinie.
Figura Najświętszej Panny Maryi Niepokalanie Poczętej w Żegocinie.

    Figura Najświętszej Panny Maryi Niepokalanie Poczętej w Żegocinie, tuż za zakrętem po prawej stronie drogi E-965 w stronę Rozdziela, w pobliżu stacji benzynowej. Kamienna figura, posadowiona na czworobocznym, ogzymsowanym postumencie z płaskorzeźbionym popiersiem św. Mikołaja. Została wykonana w 1933 roku przez pochodzącego z Żegociny rzeźbiarza Kazimierza Juszczyka i postawiona na miejscu dawnej figury z 1888 r., wybudowanej jako wotum wdzięczności za ocalenie podczas epidemii cholery w Żegocinie. Nad głową Matki Boskiej gwiazdki spięte metalowym drutem. Wzniesiona z fundacji Kunegundy Kuska, jej syna Stanisława, Józefa Rośka i Marcina Kępy.

 Figura Serca Jezusa w Żegocinie.  Figura Serca Jezusa w Żegocinie.

 Figura Serca Jezusa w Żegocinie (centrum).

 Figura Serca Jezusa w Żegocinie (centrum) - po remoncie.

 Figura Serca Jezusa w Żegocinie (centrum) - po remoncie.

 Figura Serca Jezusa w Żegocinie (centrum) - po remoncie.

    Figura Serca Jezusa w Żegocinie, na posesji Katarzyny i Krzysztofa Pączków, po lewej stronie drogi E-965 w stronę Rozdziela, około 100 metrów od remizy OSP. Kamienny posąg Serca Jezusa wzniesiony w 1848 roku z fundacji Józefa Mecha (prapradziadka obecnych właścicieli posesji, być może jako wotum za uratowanie życia podczas epidemii cholery), posadowiony na niskim fundamencie. Nad figurą blaszany daszek. Całość otoczona metalowym płotkiem.

Kapliczka na drzewie przy drodze E-965. Kapliczka na drzewie przy drodze E-965.
Kapliczka na drzewie przy drodze E-965.

    Kapliczka szafkowa na drzewie w Żegocinie. Zawieszona na drzewie znajdującym się po lewej stronie drogi E-965 w kierunku Żegociny. Wykonana z drewna. Wewnątrz ukrzyżowany Chrystus. Według relacji członków rodziny Ptaszków opiekujących się kapliczką, została przywieziona z Ameryki przez ich pradziadka Jakuba Ptaszka i zawieszona na drzewie znajdującym się koło nie istniejącego już dziś domu. Jej wiek szacowany jest na około 120 lat. W tym miejscu wydarzyło się wiele wypadków, a pień drzewa jest mocno uszkodzony przez samochody. Nikt jednak tu nie zginął, co okoliczna ludność przypisuje boskiemu wstawiennictwu i opiece nad tym miejscem.

Nowa kapliczka na drzewie przy drodze E-965.

Nowa kapliczka na drzewie przy drodze E-965.

Nowa kapliczka przy drodze E-965.

    W 2019 roku drzewo zostało ścięte, a odnowiona i zmieniona kapliczka została umieszczona na drewnianej kolumnie. Została zwieńczona dwuspadowym daszkiem, krytym blachą.

Kapliczka słupowa w Żegocinie - Nadolu. Kapliczka słupowa w Żegocinie - Nadolu.
Kapliczka słupowa w Żegocinie - Nadolu.

     Kapliczka słupowa w Żegocinie - Nadolu, zlokalizowana przed drewnianym domem pana Franciszka Janiczka, znajdującym się po prawej stronie drogi E-965 w stronę Limanowej, kilkaset metrów za tablicą drogową z nazwą miejscowości. Według współczesnej relacji właściciela posesji, opiekującego się kapliczką, została ona postawiona przed I wojną światową i pierwotnie wewnątrz ładnie zdobionej drewnianej szafki znajdowały się drewniane figurki Matki Boskiej i Marii Magdaleny. Obecnie znajduje się tu figura Chrystusa Ukrzyżowanego.

Kapliczka w Żegocinie na Wiktorówce. Kapliczka w Żegocinie na Wiktorówce.
Kapliczka w Żegocinie na Wiktorówce.

   Kapliczka w Żegocinie na parceli Stanisława Waligóry, na skrzyżowaniu dróg w przysiółku Wiktorówka, po lewej stronie drogi gminnej znad parkingu w stronę Osiedla Przybyszówka. Kapliczka została postawiona w 1927 roku z fundacji Katarzyny i Piotra Waligórów. Zbudowana ją m. in. z kamieni znalezionych na okolicznych polach, jako wotum za szczęśliwy powrót do domu Piora Waligóry, który jako żołnierz armii austriackiej w czasie I wojny św. dostał się do rosyjskiej niewoli, z której powrócił dopiero w 1920 roku. Kamienna, o cechach neogotyckich, bogato zdobiona. Zaszklona drewniana nisza z rzeźbą Serca Pana Jezusa. Pierwotnie rzeźba była kamienna, ale po kilkunastu latach wymieniona na drewnianą, autorstwa rzeźbiarza Kazimierza Juszczyka. Poniżej niszy wykuty w kamieniu napis „SERCE JEZUSA ZMIŁUJ SIĘ NAD NAMI”. Na kamiennym cokole również wyryty w kamieniu napis: „F. PIOTR I KATARZYNA WALIGÓROWIE R.P. 1927”.

Figura Matki Boskiej Różańcowej w Żegocinie Figura Matki Boskiej Różańcowej w Żegocinie
Figura Matki Boskiej Różańcowej w Żegocinie (nad cmentarzem).

    Kamienna Figura Matki Boskiej Różańcowej, przy drodze z centrum Żegociny, koło cmentarza w stronę Bełdna, jest posadowiona na miejscu dawnego cmentarza cholerycznego. W tym miejscu, wg ludowego podania, zatrzymała się epidemia choroby zakaźnej. Gromadzili się tu pątnicy z parafii żegocińskiej udający się na pielgrzymkę odpustową do Kalwarii Zebrzydowskiej. Pierwotnie po lewej stronie drogi, ale podczas przebudowy traktu przeniesiona na stronę prawą. Na wysokiej kolumnie w stylu doryckim kamienny posag Matki Boskiej z różańcem w prawej ręce. Na ręce lewej Dzieciątko Jezus. W dolnej części, na postumencie wyryte dwie kolumny, a pośrodku płaskorzeźba niezidentyfikowanego świętego, od którą napis: FUNDACYA Jędrzeja Kępy i Grzegorza Krawczyka z Łąkty Górny. R.P. 1865”. Na tej samej wysokości z lewej strony płaskorzeźba Św. Wojciecha, z prawej Św. Mikołaja. Osłonięta blaszanym zadaszeniem.

Figura Świętego Floriana w Żegocinie. Figura Świętego Floriana w Żegocinie.
Figura Świętego Floriana w Żegocinie (1993 - 2018).

    Ceramiczna Figura Świętego Floriana w Żegocinie, wykonana w 1993 roku na zlecenie tutejszej jednostki OSP i postawiona na Placu Św. Floriana w Żegocinie. Na ceramicznej tablicy inskrypcja „W 700 rocznicę ufundowania parafii i 100 rocznicę powołania Ochotniczej Straży Pożarnej w Żegocinie. BOGU NA CHWAŁĘ, LUDZIOM NA POŻYTEK ufundowała Ochotnicza Straż Pożarna w Żegocinie. V.1993”. Figura została wykonana w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Nowym Wiśniczu przez panią Krystynę Jarczewską. Uroczystego jej poświęcenia dokonał w dniu 4 maja 1993 roku ks. Władysław Cabaj - duszpasterz strażaków województwa tarnowskiego. Podczas wielkiej powodzi w lipcu 1997 roku oparła się wysokiej fali powodziowej. Co roku żegocińscy strażacy podczas uroczystej ceremonii w dniu Św. Floriana składają pod pomnikiem kwiaty.
    Jesienią 2017 roku strażacy Gminy Żegocina zdecydowali uszkodzoną i nadgryzioną zębem czasu ceramiczną Figurę Św. Floriana zamienić na nową. 26 maja 2018 roku odbyła się ceremonia poświęcenia nowej figury. Na początku lipca 2018 roku poprzednią figurę przeniesiono do Izby Regionalnej prowadzonej przez Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej im. Czesława Blajdy. Umieszczono ją w kąciku strażackim.

Nowa Figura Świętego Floriana w Żegocinie - od 2018.

Nowa Figura Świętego Floriana w Żegocinie - od 2018.

Nowa Figura Świętego Floriana w Żegocinie - od 2018.

Figura Świętego Franciszka z Asyżu. Figura Świętego Franciszka z Asyżu.
Figura Świętego Franciszka z Asyżu.

    Ceramiczna Figura Świętego Franciszka Asyżu w Żegocinie, w parku nad przykościelnym parkingiem, postawiona z inicjatywy żegocińskiego radnego Franciszka Koszyka i proboszcza Parafii w Żegocinie ks. Antoniego Poręby. Została wykonana nieodpłatnie przez uczniów Liceum Sztuk Plastycznych w Nowym Wiśniczu, pracujących pod kierunkiem pani prof. Krystyny Jarczewskiej. Przywozu i montażu figury dokonał także nieodpłatnie Tadeusz
Janiczek. Na betonowym postumencie ceramiczna figura Św. Franciszka z Asyżu osłonięta metalowym daszkiem. Na tablicy metalowej umieszczonej pod figurą, na betonowym cokole napis: Św. FRANCISZEK Z ASSYŻU. Patron Geologów i Ochrony Przyrody. "Chroniąc piękno natury chronisz boską iskrę mieszkającą w Twoim sercu... Tobie została powierzona Ziemia jak ogród - rządź nią z mądrością". Św. Franciszek z Assyżu 1188 – 1226”. „Patrząc na kwestię ekologiczną osoba ludzka obdarzona możliwością wolnego wyboru jest głęboko odpowiedzialna za zachowanie tego porządku również dla przyszłych pokoleń”. Papież Jan Paweł II.
    Fundatorzy figury: Urząd gminy, Parafia Św. Mikołaja, Zespół Inicjatywny. Figurę posadowiono na początku trasy turystycznej do źródeł wody mineralnej pod wezwaniem Św. Franciszka z Assyżu”. Wewnątrz postumentu, na którym
umieszczono figurę jest wmurowany akt erekcyjny. Poświęceniu figury Św. Franciszka dokonał prałat Antoni Poręba w dniu 5 października 1997 r.

Kapliczka nad Potokiem Saneckim, przy źródle. Kapliczka nad Potokiem Saneckim, przy źródle.
Kapliczka nad Potokiem Saneckim, przy źródle.

     Kapliczka szafkowa Św. Franciszka z Asyżu na drzewie w Żegocinie, nad Potokiem Saneckim, przy źródłach wody mineralnej w Żegocinie ( na zakończeniu lokalnego biało – czerwonego szlaku do źródeł wody mineralnej). Drewniana, zdobiona, zwieńczona drewnianym krzyżem. W trójkątnym szczycie kapliczki obraz olejny Św. Franciszka z Asyżu, autorstwa Władysława Kępy z Żegociny (Nagórza). Poniżej drewniana rzeźba Św. Franciszka z Asyżu, około 40 cm wysokości, wykonana przez Rafała Pacha z Laskowej, ufundowana przez Lucynę i Wiesława Błoniarzów oraz Andrzeja Palacza. Zawieszona 10 lipca 2006 roku na buku, na wysokości 6,5 metra, przy dróżce prowadzącej od jednego do drugiego źródełka. Poświęcona 27 października 2006 roku przez ks. proboszcza Leszka Dudziaka z Żegociny.

Kapliczka na Dziołach Patrowskich. Kapliczka na Dziołach Patrowskich.
Kapliczka na słubie w Żegocinie - tzw. Dzioły Patrowskie.

    Kapliczka na słupie w Żegocinie, na wzgórzu w przysiółku Dzioły Patrowskie, przy tzw. drodze kościelnej, prowadzącej z Łąkty Górnej (Konic) do Żegociny. Na betonowym słupie o wysokości około 1,5 metra zamocowana drewniana kapliczka szafkowa, artystycznie rzeźbiona. Wewnątrz figurka Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Według ustnej tradycji figurkę postawiono w miejscu, gdzie na linii horyzontu idących do kościoła w Żegocinie pojawiała się wieża żegocińskiej świątyni. W tym miejscu wierni zdążający na nabożeństwo rozpoczynali odmawianie różańca. Być może swój początek ma zaraz po I wojnie światowej, bowiem w tym przebiegała linia frontu w czasie grudniowych walk 1914 roku (operacja limanowsko – łapanowska).

Kapliczka na posesji Zatorskich. Kapliczka na posesji Zatorskich.
Kapliczka na samotnym drzewie w Żegocinie, na posesji Władysława Zatorskiego.

     Kapliczka na samotnym drzewie w Żegocinie, na posesji Władysława Zatorskiego, około 200 metrów w kierunku północnym od zabudowań. Zbudowana zapewne w. XX. Drewniana, z ludową rzeźbą Chrystusa Frasobliwego.

Kapliczka na metalowym słupie w Żegocinie, przy drodze na Łopusze. Kapliczka na metalowym słupie w Żegocinie, przy drodze na Łopusze.
Kapliczka na metalowym słupie w Żegocinie, przy drodze na Łopusze.

    Kapliczka na metalowym słupie w Żegocinie, przy drodze nad Biedroniówkę, przy zielonym szlaku turystycznym z centrum Żegociny na Łopusze. Na wysokim metalowym słupie z rury zamocowana metalowa, przeszklona z boków i od przodu skrzynka, w niej gipsowa figurka Matki Boskiej. Poniżej uchwyty na wazoniki z kwiatami.

Kapliczka na Nowej Wsi - u Wolaków. Kapliczka na Nowej Wsi - u Wolaków.
Kapliczka na Nowej Wsi - u Wolaków.

    Kapliczka w Żegocinie, przy drodze w kierunku Bełdna, na zakręcie w przysiółku Nowa Wieś, w ogrodzie przed domem państwa Wolaków. Nad postumentem z kamieni metalowa konstrukcja, na której oszklona kapliczka z gipsową figurką Matki Bożej Niepokalanej.

Kapliczka w Nagórzu, przy szlaku na Kamionną. Kapliczka w Nagórzu, przy szlaku na Kamionną.
Kapliczka w Nagórzu, przy szlaku na Kamionną.

    Kapliczka w Żegocinie, na drzewie, w przysiółku Nagórze, do prawej stronie drogi - żółtego szlaku turystycznego z Żegociny na Górę Kamionna. Na niewielkim drzewie, na którym także znak szlaku drewniana, niewielka kapliczka (kryta blachą). Za szybką, we wnętrzu drewniana rzeźba Chrystusa Frasobliwego. Poniżej zatarty już nieco, wyryty w zdobionej desce napis: „F. Sta. Ko. WK.1983.8”. Poniżej do drzewa przymocowana drewniana podstawka, na niej wazon ze sztucznymi kwiatami.

Kapliczka szafkowa w Granicach. Kapliczka szafkowa w Granicach.
Kapliczka szafkowa na ścianie stodoły w Przysiółku Granice.

    Kapliczka szafkowa w Żegocinie, na ścianie stodoły w Przysiółku Granice, po prawej stronie drogi w kierunku Bełdna, tuż za mostkiem nad potokiem. Na budynku gospodarczym zawieszona wysoko pod dachem drewniana, oszklona od przodu kapliczka mieszcząca wewnątrz drewnianą figurkę Chrystusa Frasobliwego. Pierwotnie kapliczka powieszona była na lipie. Figurka jest stara, ma około 100 lat. Kapliczka sprawiona staraniem ojca ks. prałata Kazimierza Zatorskiego.

Figurka w Żegocinie, w przysiółku Podlas. Figurka w Żegocinie, w przysiółku Podlas.
Figurka w Żegocinie, w przysiółku Podlas.

    Figurka w Żegocinie, w przysiółku Podlas, na skraju lasu, przy drodze do gospodarstwa państwa Anny i Kazimierza Zbyrowskich. Postawiona przez nich dla uczczenia Roku Jubileuszowego 2000. Na kamiennym postumencie zamocowana oszklona z trzech stron kapliczka szafkowa. Wewnątrz duża (1,2 m wysokości) figura Matki Boskiej Królowej Niebios z małym Jezusem błogosławiącym Świat. Wykonana ze sztucznego kamienia, w Zakładzie Sztuki Kościelnej  w Piekarach Śląskich. Poświęcona przez ks. prałata Antoniego Porębę w 2002 roku.

[wstecz]