Przypuszcza się, że osada zwana dziś Żegociną została założona przez Wierzbiętę
jeszcze w czasach Bolesława Krzywoustego (I poł. XII wieku). Wg Szczęsnego Morawskiego
książę Bolesław Wstydliwy nadał rycerzowi Żegocie - herbu Topór osadę Villa
Żegota. Pod koniec XIII w. właścicielem wsi był Zbigniew Żegota - dziedzic
sąsiedniej Łąkty Starej, który w roku 1293 ufundował w Żegocinie kościół, co
zapewne wiązało się z lokowaniem wsi na prawie niemieckim.
Spadkobiercą Żegoty był Zawisza. Kolejnymi właścicielami wsi
byli Otfinowscy. Około 1650 r. właścicielem wsi był arianin Jan Chłopicki. Potem
Żegocinę i okoliczne wsie wykupili Lubomirscy z Wiśnicza i przekazali je w użytkowanie
dzierżawcom. Po 1772 r. teren ten znalazł się pod zaborem austriackim. Rok 1846
przeszedł tu bez rozlewu krwi, choć dwory w Rozdzielu i Łąkcie Górnej zostały
splądrowane.
Krwawe żniwo zebrała tu natomiast I wojna światowa,
bowiem w grudniu 1914 r. rozegrała się w tych okolicach krwawa bitwa (operacja
limanowsko - łapanowska) zakończona zwycięstwem wojsk austriacko-pruskich.
Po odzyskaniu niepodległości Żegocina znalazła się w
powiecie bocheńskim. Prężnie działał tu ruch ludowy. W latach 30-tych Żegocina
stała się modną wsią letniskową. Do zbudowanego przez właściciela okolicznych lasów
Samuela Rosenbluma domu letniskowego "Leśniczówka" przybywało wiele rodzin
żydowskich.
Do roku 1934 na terenie obecnej gminy Żegocina, każda
wieś była dla siebie gminą, na czele której stał wybierany przez Radę Gminy Wójt.
Rada Gminy Żegocina liczyła 15 radnych. Wójtem w tym czasie był od szeregu lat Piotr
Kępa z "Biedroniówki", Gmina podlegała Starostwu Powiatowemu w Bochni. W roku
1934 nastąpiła reorganizacja w administracji gmin pojedynczych na gminy zbiorowe.
Siedzibą gminy zbiorczej w pierwszej fazie była zaakceptowana przez powiat - Żegocina,
do której miały należeć wsie: Rozdziele, Bytomsko, Bełdno, Łąkta Górna, Łąkta
Dolna, Leszczyna, Trzciana, Ujazd. Rdzawa, Kierlikówka i Kamionna tj. 12 wsi.W Trzcianie
i Żegocinie od 1933 roku funkcjonowały posterunki policji; w Żegocinie był urząd
pocztowy.
Rozgorzała walka pomiędzy Trzcianą a Żegociną o
siedzibę gminy zbiorczej, a że na terenie Trzciany były osoby zamożniejsze i więcej
liczące się w ówczesnym ustroju i mające większy wpływ i poważanie u władz wojewódzkich
tacy jaki płk Jan Ożegalski z Kamionnej, właściciel dworu i młyna oraz dużego
obszaru lasów, Ks. Proboszcz parafii Trzciana Miller oraz Jan Ryba posiadający
największe gospodarstwo rolne na terenie Trzciany. Ludzie ci przedstawili wojewodzie
fałszywe dane o terenie na niekorzyść Żegociny stwierdzając między innymi, że w
Żegocinie są sami ludowcy. Na terenie Żegociny nie było tak zamożnych ani zacnych,
ażeby ówczesne władze wojewódzkie przekonać o słuszności sprawy, a wojewoda
krakowski nie chciał nawet przyjąć delegacji z Żegociny. W taki to sposób powstała
gmina zbiorcza z siedzibą w Trzcianie a na 12 wsiach powołano sołtysów. Pierwszym
wójtem w Trzcianie był płk Jan Ożegalski, właściciel majątku w Kamionnej, a
następnie Jan Ryba właściciel kilkunastu hektarowego gospodarstwa w Trzcianie, który
rządził gminą do okupacji.
Urząd, pocztowy w Żegocinie mieścił się w latach do 1919 r. w
osiedlu na tak zwanym "Pasternik", od 1919 r. do 1933 w budynku Kondowskich, a
następnie w budynku Pączka Jana nr 16 do roku 1940, a następnie w budynku
"Leśniczówka" do roku 1947, potem w budynku Pączka Józefa.
5 września 1939 r. na teren gminy wkroczyli hitlerowcy.
Ludność przeciwstawiła się okupantowi walcząc w szeregach Batalionów Chłopskich i
Armii Krajowej. Latem 1944 r. odbył się na żegocińskim cmentarzu manifestacyjny
pogrzeb zestrzelonego nad Łąktą Górną lotnika RAF-u Stefana Bohanesa, który wracał
do bazy znad powstańczej Warszawy. W styczniu 1945 r. Żegocina została wyzwolona bez
walki przez wojska radzieckie.
Na terenie Żegociny pierwszym sołtysem został wybrany Kuska
Stanisław, który pełnił tą funkcję do 1954 r. W roku 1949 na terenie Żegociny w
budynku "Leśniczówka" zorganizowano Ośrodek Zdrowia i izbę porodową, które
to po wybudowaniu Ośrodka Zdrowia w 1965 roku przeniesiono do nowego budynku. W roku 1954
przy nowym podziale administracyjna została zlikwidowana zmina zbiorcza w Trzcianie, a
powstały dwie Rady Narodowe: w Żegocinie i Trzcianie. Pierwszym przewodniczącym GRN w
Żegocinie był Ob. Stanisław Kuska, drugim Marian Orzeł, a następnie Leopold Grabowski
do 1972 roku, który został od 1.01.1973 r. Naczelnikiem Gminy Żegocina, działający na
terenie 12 wsi.
Do roku 1950 na terenie Żegociny była 3-ch klasowa szkoła
powszechna. W latach 1928-30 wybudowano nową szkołę i wykończono połowę, w której
zorganizowano 7-mio klasową szkołę powszechną. Drugą połowę szkoły wykończono po
okupacji w latach 1948-50. Tak budowa tej szkoły jak i wykończenie było w czynach
społecznych. Na jedno gospodarstwo rolne wielkości 2,5 ha przypadała składka 200 zł
tj. wartość dobrego konia albo najdroższej krowy. W latach 1975-1977 rozbudowano tę
szkołę a raczej dobudowano dwa skrzydła 4-ro piętrowe oraz salę gimnastyczną pełno
wymiarową. Całość tej inwestycji kształtuje się cyfrą około 20 mln zł. Od 1976
roku szkoła ta byłą Gminną Szkołą Zbiorczą, do której dowożono uczniów z pozostałych
wiosek gminy, choć w pozostałych wioskach pozostawiono klasy I-IV.
Prąd elektryczny Żegocina otrzymała w 1952 roku, jako pierwsza wieś w
gminie - była to nagroda za przodownictwo w spłacie podatków i wszystkich świadczeń
na rzecz państwa. Przyczynił się do tego starosta powiatowy Antoni Wolf oraz Stanisław
Żarek. W pierwszej fazie zelektryfikowano 50 domów - koszt jednej instalacji domowej
wynosił od 3,5 do 5 tys. zł.
W 1956 roku Żegocina stała się siedzibą
Gromadzkiej Rady Narodowej, a w 1973 r. tu znalazła się siedziba władz gminy Trzciana -
Żegocina przemianowanej następnie na gminę Żegocina.
Po II wojnie św. zaszły tu olbrzymie zmiany. Przeprowadzono
elektryfikację (1950-51), utwardzono nawierzchnię dróg, wybudowano wiele obiektów użyteczności
publicznej. Wybudowano wodociąg i gazociąg a w ostatnich latach oczyszczalnię ścieków.
W latach 70-tych gmina przeżywała boom gospodarczy i była jedyną w województwie gminą
samowystarczalną finansowo. Była wyróżniona nagrodą "Gmina - Mistrz
Gospodarności".
Gmina troszczy się o rozwój oświaty i dlatego w 1993 roku utworzono tu
Liceum Ogólnokształcące i Zasadniczą Szkołę Zawodową. Odpoczątku pojawienia się
takiej możliwości gmina stała się dla wszystkich szkół organem prowadzącym
wszystkie placówki oświatowe (ewenement w kraju).
Z dniem 1 stycznia 1995 roku nastąpił podział gminy. Trzciana,
Kamionna, Leszczyna, Rdzawa, Kierlikówka i Łąkta Dolna odłączyły się od Żegociny i
utworzyły własną gminę, a siedzibą władz nowej gminy stała się Trzciana.
W 1996 r. Żegocina przyjęła do realizacji dokument programowy
"Strategia rozwoju Żegociny", który określa rozwój agroturystyki, uprawy
owoców miękkich i rzemiosła jako główne kierunki rozwoju gminy. W tym samym roku
zostało utworzone przez mieszkańców Stowarzyszenie Rozwoju Gminy i Wspierania Przedsiębiorczości,
które w krótkim okresie czasu utworzyło Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości, a
także Fundusz Pożyczek Wzajemnych.
Żegocina nawiązała współpracę z węgierską gminą Jásaroksállász,
z którą w dniu 6 lipca 1997 r. zostało zawarte porozumienie o współpracy. Efektem tej
współpracy była wymiana grup młodzieżowych i artystycznych. Współpraca zawieszona
została przez stronę węgierską 1999 roku. Od
9 lipca 1997 roku nawiedziła gminę i okolice katastrofalna powódź,
która dokonała olbrzymich zniszczeń w wielu gospodarstwach oraz infrastrukturze
technicznej: drogach, mostach, ujęciach wody, oczyszczalni ścieków. Zaradni mieszkańcy
szybko odbudowali zniszczone obiekty, także dzięki pomocy wielu instytucji i
organizacji.
W tym samym roku, w ogólnopolskim konkursie "Gmina
jakich mało", zorganizowanym przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej, Żegocina
zdobyła za realizacje programu powszechnej edukacji jedną z trzech równorzędnych nagród
głównych.
W 1999 roku oddawano w Żegocinie do użytku nowy ośrodek
zdrowia, a w Łąkcie Górnej nowoczesną halę sportową wraz z zapleczem. Zakończyła
się też realizacja projektu "Podgórski Obszar Agroturystyczny "U
Żegoty" współfinansowanego przez Unię Europejską, gminę i prywatnych inwestorów,
w wyniku zakończono budowę tzw. Domu Kultury w Żegocinie, zmodernizowano kilka
gospodarstw agroturystycznych oraz restaurację "Pod Patrią", przemianowaną na
"Karczmę u Żegoty". Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska"
uruchomiła w 2002 roku pierwszy w Żegocinie sklep samoobsługowy "Jedynka", a
w 2008 roku, w budynku byłej restauracji "Patria" Dom Handlowy "Max".
Od 2002 roku działa w Żegocinie kolejna organizacja
pozarządowa - Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej", które przyjęło
imię Czesława Blajdy.
Na początku 2003 roku zmarł niespodziewanie wieloletni
proboszcz żegocińskiej parafii ks. prałat Antoni Poręba, który wielce dla rozwoju
gminy się zasłużył. Zrealizowano finansowany z zewnętrznych źródeł program
"Centra" - modernizacja centrum Żegociny oraz oraz budowa parku w Żegocinie.
Rozbudowano budynek szkolny w Żegocinie oraz dobudowano jedno piętro. Rozpoczęto
budowę sali gimnastycznej w Rozdzielu oraz rozbudowę szkoły w Bytomsku. W roku 2004 -
dzięki środkom uzyskanym przez gminę z Programu Unii Europejskiej SAPARD - zrealizowano
kilka dużych inwestycji: np. budowa wodociągu w Łąkcie Górnej, modernizacja sieci
wodociągowej w Żegocinie, rozbudowa sieci kanalizacyjnej.
Kolejne ważne przedsięwzięcia samorządu gminnego to: oddanie do
użytku Środowiskowego Domu Samopomocy w Żegocinie (2 kwietnia 2005 roku - Czesław
Pączek pierwszym kierownikiem placówki), wybudowanie nowych mostów na drodze powiatowej
w Żegocinie (inwestycja powiatowa - oddanie do użytku 29.12.2012 r.) i Bytomsku
(5.02.2013 rok - to inwestycja powiatu ze sporym udziałem środków samorządu gminy
Żegocina).
Kolejne lata, głownie dzięki środkom unijnym, "owocują"
dużymi inwestycjami: rozbudową szkoły i budową sali gimnastycznej w Bytomsku (26.10.2011 r.), budową boisk wielofunkcyjnych ze sztuczną nawierzchnią w:
Łąkcie Górnej (19.06.2008 r.), Żegocinie (16.09.2009 r.), Rozdzielu (7.10.2010 r.),
Bełdnie ( 01.06.2011 r.) i Bytomsku (18.09.2012
r.), przebudową budynku przedszkola i szkoły w
Żegocinie, modernizacją placów zabaw w Łąkcie Górnej i Żegocinie oraz budową placu
zabaw w Bytomsku, wybudowaniem od podstaw boiska piłkarskie wraz z budynkiem klubowym w
Żegocinie (2005 r.). Wybudowano kilka kilometrów chodników, głównie przy drodze
wojewódzkiej, naprawiono nawierzchnie drogowe. W 2009 roku utworzona została w
Żegocinie Szkoła Muzyczna I stopnia, której dyrektorem został Tomasz Cudejko.
Należy także wspomnieć o otwarciu 24.11.2005 roku, prowadzonej
przez Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej Izbie Regionalnej, zmodernizowanej
i rozbudowanej w marcu 2012 roku. Zagospodarowano turystycznie żródełko wody mineralnej
w Żegocinie (2012 r.) oraz punkt widokowy na Przełęczy Widoma w Rozdzielu (2012 r.)
|