W historii żegocińskiej parafii, istniejącej od XIII wieku (1293 r.) ,
funkcjonowały najprawdopodobniej cztery miejsca pochówku zmarłych: 1) W samym kościele
i tuż za jego drewnianymi ścianami, w przedsionku, pod dzwonnicą i sobotami, 2) w
kierunku północnym od kościoła, w miejscu, gdzie dziś znajduje się kilkanaście domów
mieszkalnych, 3) w przysiółku Biedroniówka (300 m na wschód od kościoła), gdzie
zmarłych grzebano jeszcze w latach 30-tych XX wieku, 4) na obecnym cmentarzu parafialnym,
funkcjonującym od 1896 roku, położonym 2000 m na zachód od kościoła.
W Żegocinie odbywały się pogrzeby z całej parafii,
obejmującej w okresie największego zasięgu także w XVII wieku Ujazd, Kierlikówkę, a
nawet Zbydniów.
Na przełomie XVIII i XIX wieku założono w Żegocinie, na polu
plebańskim, nowy cmentarz, położony na północny - wschód od kościoła, w przysiółku
zwanym Biedroniówka. Spoczywa tu kilka pokoleń mieszkańców parafii.
Znajduje się tu najstarszy w Polsce chłopski nagrobek "Reginy
Kuscyny"(Kuska) z 1833 r. Równie stare są kamienne nagrobki: szlachcianki z Kierlikówki
- Eleonory Wojciechowskiej oraz Mateusza i Józefy Górków. Najpóźniejszy pochówek na
tym cmentarzu miał miejsce w 1931 roku. Przez kilkadziesiąt lat cmentarz zarastały
drzewa, krzaki i trawa. Nagrobne pomniki poprzewracały się, mchem pokryły się kamienne
płyty, a korzenie drzew rozsadziły wiele kamiennych postumentów. Pielęgnowane były
tylko dwa najpóźniejsze groby, położone w zachodniej części cmentarza.
Sprawą uratowania tego cmentarza od całkowitej zagłady
zainteresowało się Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej im. Czesława
Blajdy. 16 kwietnia 2002 roku aktyw Stowarzyszenia odbył w sprawie cmentarza naradę z
księdzem proboszczem - prałatem Antonim Porębą. Wraz z początkiem wiosny 2002 roku
rozpoczęły się pierwsze prace porządkowe. Niesty p śmierci ks. Antoniego Poręby
prace te ustały i cmentarz zarastały coraz mocniej krzewy i drzewa.
Na prośę Stowarzyszenia prace porządkowe zostafy wznowione w 2019
roku. Z inicjatywy Wójta Gminy Żegocina Wojciecha Wrony, Proboszcza Bogusława Pasierba
oraz Stowarzyszenia "Żegocina odNowa" przystąpiono do usuwania zbędnej
roślinnosci. Wybuch epidemii koronowirusa Covid-19 i wprowadzone ograniczenia
spowodowały ponowne zaprzestanie prac porządkowych.
W roku 2021 pojawiła się możliwość uzyskania dotacji z
funduszy z „Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa
inwestująca w obszary wiejskie” na renowację starych nagrobków oraz na utworzenie
lapidarium na łączną kwotę 55000 zł. Stowarzyszenie Żegocina OdNowa
podjęło się napisania projektu pt. „Pamięć i tożsamość – utworzenie lapidarium
na zapomnianym i opuszczonym terenie starego cmentarza w Żegocinie”. Został on
rozpatrzony pozytywnie i w roku 2022 rozpoczęły się prace. Przeprowadzono akcję
poszukiwania nagrobków, stworzono inwentaryzację i w pierwszym półroczu 2022 roku
konserwator zabytków Danuta Majewska Motyl w raz z firmą RENOVA - Dariusz Motyl
przeprowadzili szereg prac, których wynikiem było stworzenie lapidarium.m czyli
wydzielonego miejsca, w którym są zgromadzone ocalałe i odrestaurowane nagrobki,i ich
fragmenty oraz krzyże. Pozostałe, częściowo odrestaurowane, pozostawiono w różnych
miejscach cmentarza i prowadzą do nich alejki. |