Ks. Bp Jan Duvall 1720 - 1785
Znane są również inne formy jego nazwiska: Duvall i
Duval. Był synem Ludwika i Katarzyny Sagnatowskiej. Pochodził ze spolszczonej rodziny
francuskiej. Urodził się 13 kwietnia 1720 r. w Żegocinie, studia teologiczne ukończył
w Krakowie i tu otrzymał święcenia kapłańskie 1 kwietnia 1747 r. z rąk bpa Michała
Kunickiego. W 1748 r. bp Andrzej Stanisław Kostka Załuski skierował go na dalsze studia
do Rzymu. Doktorat obojga praw uzyskał 19 maja 1763 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Po powrocie do kraju ciesząc się zaufaniem biskupa
otrzymywał poważne urzędy i godności. 18 kwietnia 1752 r. został zamianowany
prałatem scholastykiem kolegiaty wojnickiej, instalowany 11 sierpnia 1752 r. W 1755 r.
otrzymał probostwo w Prandocinie, a 4 lipca 1757 r. probostwo w Radłowie. Wielką
dbałością otaczał kościół w Radłowie, który przebudował w stylu barokowym, 1
października 1757 r. został prepozytem w kolegiacie wojnickiej, rezygnując z probostwa
w Prandocinie. Po śmierci bpa Załuskiego w 1758 r. rezydował w Wojniczu. Tu odbudował
spaloną świątynię kolegiacką, którą w roku 1775 konsekrował bp Kajetan Sołtyk. Bp
K. Sołtyk, chcąc utrzymać więź z przyłączoną do Austrii południową częścią
diecezji, 22 marca 1781 r. mianował ks. J. Duvalla oficjałem wikariuszem generalnym dla
galicyjskiej części diecezji krakowskiej. 20 września 1783 r. cesarz Józef II
samowolnie erygował diecezję tarnowską, a jej biskupem zamianował ks. J. Duvalla,
który rozpoczął rządy jako biskup nominat, zabiegając równocześnie o prekonizację
w Rzymie.
Zamieszkał w klasztorze bernardynów w Tarnowie i
zorganizował konsystorz. Powołał do niego m.in. kanoników kolegiaty tarnowskiej i
bobowskiej, jednego bernardyna oraz innych kapłanów a nawet ludzi świeckich. Podobnie
przygotowywano erekcję kapituły katedralnej.
Jako oficjał generalny i biskup nominat powstającej
diecezji, mimo ograniczeń spowodowanych systemem józefińskim, wykazywał dbałość o
porządek w diecezji. Pousuwał z beneficjów nierezydujących proboszczów, którzy w
wielu wypadkach przebywali poza granicami diecezji i państwa austriackiego, a
instytuował stałych beneficjantów i duszpasterzy. W związku ze zbyt małą liczbą
księży diecezjalnych angażował do duszpasterstwa zakonników ze skasowanych przez
władze austriackie klasztorów. Dążył do podniesienia dyscypliny poddanych sobie
księży. Wydawał zarządzenia, w których m.in. zakazywał noszenia "czerwonych
czapeczek" i "zielonych serdaczków", pierścieni na palcach itp.
Nagradzał księży gorliwych i oddanych Kościołowi, karał, a nawet usuwał obojętnych
lub prowadzących budzące zgorszenie życie. Za jego rządów zorganizowano diecezję,
przeprowadzono regulację parafii i dekanatów. Władze austriackie zniosły kilka
klasztorów i wszystkie bractwa kościelne, w czym, jako rządca diecezji, miał swój
udział, będąc wykonawcą cesarskich dekretów kasacyjnych. Był człowiekiem mądrym,
gorliwym i pobożnym. Nazwano go Clementissimus Pater, "Wielkim w Kościele mężem
Bożym".
Rozbieżności w ocenie jego osoby pojawiają się w
odniesieniu do jego działalności jako rządcy diecezji. Wiadomo, że był mężem
zaufania dwóch biskupów krakowskich, którzy go cenili oraz obdarowywali urzędami i
godnościami. Nie doczekawszy się upragnionej prekonizacji bp Duwall zmarł 13 grudnia
1785 r. w klasztorze bernardynów w Tarnowie. Spoczął na cmentarzu klasztornym
naprzeciwko wielkich drzwi kościoła. 12 sierpnia 1973 r. odsłonięto jego epitafium w
kościele parafialnym w Wojniczu, dawnej kolegiacie, której był ostatnim prepozytem.
Epitafium znajduje się także w kościele parafialnym w Żegocinie. Dopiero pół roku po jego śmierci nadeszły z Rzymu
długo oczekiwane bulle nominacyjne. |
13 marca 1786 roku Ojciec Święty Pius VI bullą In suprema beati Petri
cathedra ustanowił czyli erygował diecezję tarnowską. Starania władz austriackich o
taką decyzję papieską, która miała usankcjonować istniejący już stan faktyczny,
trwały jednak już od wielu lat. Dekretem bowiem z dnia 20 września 1783 roku cesarz
Józef II utworzył diecezję tarnowską z galicyjskiej części diecezji krakowskiej, i
zamianował pierwszego biskupa w osobie ks. Jana Duvalla, który organizował diecezję i
zarządzał nią na mocy władzy udzielonej mu przez biskupa krakowskiego.
Rozpoczęto też rozmowy z administratorem diecezji krakowskiej, ks. prymasem
Michałem Poniatowskim oraz ze Stolicą Apostolską w Rzymie na temat uznania diecezji
tarnowskiej. Również sam ks. Jan Duvall na własną rękę starał się o potwierdzenie
jego nominacji przez papieża. Ponieważ nie miał nominacji Ojca Świętego, nie mógł
otrzymać sakry biskupiej. Proces informacyjny w sprawie diecezji tarnowskiej i biskupa
Jana Duvalla podjęto w Rzymie dopiero w listopadzie 1785 roku.
Oficjalna prekonizacja biskupa Jana Duvalla nie nastąpiła, choć wszystko
było do niej przygotowane. Zanim Ojciec Święty Pius VI dokonał jego prekonizacji, 13
grudnia 1785 roku,cesarski nominat na biskupa tarnowskiego ks. Jan Duvall zmarł. Pogrzeb
odbył się 17 grudnia w kościele klasztornym bernardynów w Tarnowie. Pochowano go na
cmentarzu bernardyńskim przed wejściem do kościoła (coram foribus ecclesiae).
Po kasacie klasztoru bernardynów, zapomniano o grobie biskupa nominata. Do
dziś nie wiadomo gdzie dokładnie ten grób się znajdował. I tak pierwszy biskup
diecezji tarnowskiej, faktycznie nie ma grobu. Wszystko wskazuje na to, że miejscem
doczesnego spoczynku biskupa nominata - ks. Jana Duvalla - jest skwer przy ulicy
Szerokiej, przed dawną fasadą kościoła bernardynów. |
