Dziewięćsił bezłodygowy. Fot. T. Olszewski
|
Dziewięćsił
bezłodygowy (Carlina acaulis) - gatunek rośliny należącej do rodziny
astrowatych. Występuje w rejonach alpejskich południowej i centralnej Europy, dosyć
często na terenie Polski południowej.
Głównym siedliskiem gatunku są suche łąki, nasłonecznione zbocza,
murawy naskalne, górskie pastwiska, łąki z niską roślinnością, przydroża, miedze,
trawiaste i kamieniste zbocza, a szczególnie południowe, wystawione na duże
nasłonecznienie skarpy oraz zbocza przy górskich drogach. Wymagania glebowe nie są wygórowane,
rośnie on na glebach jałowych, piaszczysto - gliniastych, przepuszczalnych o odczynie
obojętnym lub lekko zasadowym o niedużej wilgotności.
To roślina charakterystyczna dwuletnia lub wieloletnia przypominająca
przyziemną, kolczastą gwiazdę. Posiada długi i gruby korzeń palowy, słabo
rozgałęziony i drewniejący, z którego wyrasta silnie zredukowana łodyga wysokości
zaledwie 3 cm. Dziewięćsił choć w nazwie posiada "bezłodygowy" łodygę
czasem jednak ma, może ona mieć kilkanaście a nawet 20 cm, zazwyczaj jednak wcale jej
nie posiada, a z korzenia wyrasta duża rozeta charakterystycznych i efektownych liści
zebranych w różyczkę średnicy 30-40 cm. |
Liście są pierzaste, powcinane,
kolczaste, zbiegające w ogonek i posiadają białawo-pajęczynowaty spód. W sierpniu ze
środka rozety, czyli różyczki liściowej wyrasta piękny kwiatostan - kolisty koszyczek
średnicy do 15 cm. Okrywa koszyczka utworzona jest z listków zewnętrznych kolczastych,
podobnych do liści oraz wewnętrznych szeroko rozpostartych słomiastych,
srebrzystobiałych lub z różowym odcieniem.
W Polsce dziewięćsił bezłodygowy podlega ścisłej ochronie.
Dawniej masowo zbierany ze względu na walory dekoracyjne oraz właściwości lecznicze.
Przyczyniło się to do wyniszczenia wielu stanowisk w górach.
Śmiało może być przyrodniczym symbolem Gminy Żegocina. Ten gatunek
rośliny dwuletniej należącej do rodziny astrowatych, występuje w rejonach alpejskich
południowej i centralnej Europy, ale również na terenie Polski (Beskidy, Pieniny,
Tatry, Sudety). Na terenie Gminy Żegocina spotkać go można właściwie we wszystkich
wioskach, a najwięcej w Rozdzielu (głównie stoki góry Kamionna) i Żegocinie (stoki
Żarnówki). Od dawna właśnie motyw dziewięćsiła jest wykorzystywany w tutejszej
sztuce rękodzielniczej, głównie snycerskiej. Nie mogło go także zabraknąć na jednej
z wydanej w Żegocinie widokówek. |