LISTOPADOWEJ ZADUMY CZAS

Prace porządkowe na cmentarzu wojennym nr 302 w Żegocinie.

    Jesień swoje najpiękniejsze barwy osiąga w listopadzie - miesiącu szczególnym, okresie skłaniającym do zadumy i pamięci o swoich bliskich, którzy odeszli. Oczywiście wiąże się to z tradycyjnym świętem Wszystkich Świętych, w którym to dniu tłumnie odwiedzamy cmentarze. Jednakże w miesiącu tym miało miejsce wydarzenie, o którym powinni pamiętać wszyscy Polacy.
    W dniu 11 listopada 1918 r. Polska po 123 latach niewoli odzyskała niepodległość. Stało się tak po burzliwych i wręcz okrutnych wydarzeniach lat 1914 - 1918, które jednak w konsekwencji doprowadziły do odbudowy państwa polskiego po okresie zaborów. W tych historycznych, dla Polaków czasach istotną rolę odegrały działania frontowe, jakie miały miejsce w naszych okolicach w ramach frontowej akcji tzw. operacji łapanowsko - limanowskiej.
     Pozostałością tych krwawych zmagań są liczne cmentarze żołnierskie z I wojny światowej, gdzie na 80 cmentarzach spoczywa 10826 poległych. Najwięcej - bo 4968 żołnierzy z wojsk austro - węgierskich, 437 Niemców i 4206 Rosjan. O tych często bezimiennych żołnierzach winniśmy nie zapominać, tym bardziej, że mogiły z lat "wielkiej wojny" kryją żołnierzy wprawdzie w obcych mundurach, jednak wśród nich były tysiące Polaków. Dramat owej wojny polegał na tym, że Polak w mundurze austriackim lub niemieckim toczył śmiertelny pojedynek z Polakiem ubranym w mundur rosyjski. Epitafium na gorlickim cmentarzu tak o niej mówi: "Braciom Polakom, żołnierzom trzech państw zaborczych walczących w obcych mundurach, lecz za polską sprawę - napis ten kładą - Rodacy". W armiach zaborczych zginęło około 500 tysięcy żołnierzy polskiego pochodzenia.
    W zaciszu leśnych ostępów i przy ruchliwych drogach, na górskich szczytach, na wiejskich cmentarzach i w większych miastach znajdują się żołnierskie cmentarze. Jedne małe liczące kilka mogił, inne wielkie kryjące setki i tysiące poległych.
Solidnie zabudowane z kamienia, betonu i żelaza oraz skromne, otoczone drewnianymi płotkami cmentarze - to miejsce wiecznego odpoczynku rosyjskich piechurów, artylerzystów i żołnierzy kozackich regimentów, niemieckich generałów cesarskich i gwardii pruskiej, dragonów i żołnierzy pułków bolszewickich, austriackich piechurów, strzelców i ladwerzystów, ułanów i huzarów, tyrolskich strzelców cesarskich, honwedów huzarów węgierskich wreszcie legionistów polskich.
Miejscom tym należy się pamięć ze względu na ich wartość historyczną, kulturową i estetyczną oraz na nasze uczucia, którymi je obdarzymy.
    Jak sygnalizowaliśmy uprzednio na obiektach znajdujących się na terenie Gminy Żegocina tutejszy Urząd Gminy prowadzi prace remontowo - rewaloryzacyjne. W ich trakcie obok czyszczenia i kładzenia gładzi cementowej na betonowych nagrobkach, malowania żeliwnych płyt i metalowych krzyży, malowaniu ogrodzenia, wycięcia tzw. samosiejek i innych prac porządkowych, wykonano analizę archiwalną dot. poległych spoczywających na cmentarzach wojskowych nr 301, 302, 304. W oparciu o nią zamówione zostały imienne tablice dla żołnierzy, którzy spoczywająna wyżej wymienionych cmentarzach, a których nazwiska nie figurowały na krzyżach nagrobkowych. Tablice te zostały umieszczone na cmentarzu nr 302, a w najbliższym terminie 13 tablic zamontowanych zostanie na cmentarzu nr 304. odtworzona tez zostanie na tym obiekcie brakująca tabliczka żeliwna na nagrobku trzech żołnierzy pruskich. Na cmentarzu nr 301 położonym obok kościoła parafialnego w Żegocinie zainstalowano tablice informacyjną, na której umieszczono krótki rys historyczny obiektu i wykaz imienny spoczywających żołnierzy.
     Zamontowana już została podobna ozdobna makieta na cmentarzu nr 302, zaś w najbliższym czasie zostanie umieszczona na cmentarzu nr 304 w Łąkcie Górnej. Dodatkowym efektem tych działań jest wzrost zainteresowania miejscowego społeczeństwa tematyką cmentarzy z I wojny światowej a, co za tym idzie większe zrozumienie dla tych ze wszech miar godnych szacunku obiektach.

Opracowanie: Zbigniew Ellnain

[wstecz]