Pierwsze nagrody wręczono w roku 2002, w Warszawie. 5 maja 2007 roku, po
raz pierwszy w kilkuletniej już historii Nagrody im. Władysława Orkana wręczono ją na
rodzinnej ziemi Patrona, w miejscowości Poręba Wielka (Gmina Niedźwiedź), gdzie
mieści się "Orkanówka" - Muzeum Biograficzne Władysława Orkana (właściwe
nazwisko Franciszek Salezy Smaciarz (1875 - 1930) - pisarza tworzącego w okresie Młodej
Polski, autora dramatów, wierszy, powieści i nowel, utworów publicystycznych, w tym
reportażu "Drogą Czwartaków", zawierającego wspomnienia kapitana legionów.
Tematyką jego utworów był głównie obraz biednej polskiej wsi. Był również
wspaniałym piewcą urody gorczańskiego pejzażu. Jego baśń z dawnych czasów
"Drzewiej", obok powieści "W roztokach" - to szczytowe osiągnięcie
pisarza. Był także współzałożycielem i pierwszym prezesem Związku Podhalan.
Władysław Orkan został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, a później
specjalnym pociągiem jego trumna została przewieziona do Zakopanego. Pociąg
zatrzymywał się na każdej stacji, całe Podhale żegnało dumaca z Gorców. Na
Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku jego grób znajduje się w sąsiedztwie
Tetmajera, Chałubińskiego i Sabały.
W celu zachowania pamięci o tym wybitnym twórcy polskiej literatury,
którego imię nosi m. in. Publiczna Szkoła Podstawowa w Rozdzielu, Polonia ufundowała
Mu jeszcze przed wybuchem II wojny światowej pomnik w Nowym Targu, który potem został
przeniesiony do Niedźwiedzia. W pobliskiej Rabce utworzono także Muzeum im.
Władysława Orkana. W Porębie Wielkiej funkcjonuje natomiast wspomniane już Muzeum
Biograficzne, z pamiątkami po pisarzu. Twórczość artysty z Gorców propaguje także
Instytut im. W. Orkana, afiliowany przy Fundacji im. K. E. Lewakowskiego. Jego imieniem
nazwano także prestiżowa nagrodę, przyznawaną przez pracującą społecznie Kapitułę
Nagrody.
Jej działalność została zainaugurowana w roku 2001. Twórcami idei
stałej opieki nad wybitnymi artystami polskiej prowincji i propagowania osiągnięć
gospodarczych i intelektualnych przedstawicieli Polski regionalnej byli: Stanisław
Kolbusz, Jarosław Kalinowski, Czesław Siekierski i Tadeusz Skoczek. Ta grupa działaczy
kultury, dziennikarzy, twórców i nawet polityków, związanych z szeroko pojętym ruchem
ludowym, organizatorów aktywności artystycznej polskiej prowincji, miłośników
autentycznych wartości wszystkiego co lokalne, regionalne, polskie postanowiła stworzyć
ideę nagradzania ludzi aktywnych żyjących i tworzących z dala od wielkich ośrodków
miejskich. Założenia programowe tej nagrody opracował Leszek Żuliński - twórca
pierwszego statutu nagrody, który napisał, że "nagroda łączy w swej idei
promocję sztuki i talentu", dodając też, że przyznawana będzie artystom i
twórcom różnych dziedzin kultury, "ze szczególną preferencją" dla
przedstawicieli małych ośrodków i wsi oraz polskiej prowincji.
Wśród dotychczasowych laureatów Nagrody im. Władysława Orkana są
m. in. tak znani twórcy jak: Józef Baran - jeden z najwybitniejszych współczesnych
poetów; Henryk Cyganik - dramaturg, artysta teatry i kabaretu oraz poeta, Julian Kawalec
- współtwórca nurtu chłopskiego w literaturze polskiej, Andrzej Grabowski - poeta z
Ciężkowic. Wśród laureatów dotychczasowych nagród są także osoby związane z
powiatem bocheńskim: Łucja Piątkowska - nauczycielka z Mikluszowic, autorka programu
szkolnego "Ślady przeszłości", mającego za cel ochronę zabytków kultury
rodzimej, autorka monografii "Parafie Ziemi Bocheńskiej" (nagroda w 2004 r.)
oraz Michalina Pięchowa z Bochni - autorka publikacji pt. "Świat sercem
malowany" nagroda w 2006 r.). Teraz do tego grona dołączyła Anna Łękawa z
Łąkty Górnej.
W tym roku Kapituła obradowała w składzie: prof. dr hab.
Bolesław Faron - przewodniczący, Zdzisław Bik - prezes Zarządu Grupy Kapitałowej
FASING, Rudolf Borusiewicz - sekretarz generalny Związku Powiatów Polskich, Henryk Czech
- prezes Zarządu Powiatowego PSL w Bochni, dr Janusz Domański - prezes Fundacji K. E.
Lewakowskiego, Bronisław Dutka - poseł na Sejm, Stanisław Dziedzic - dyrektor Wydziału
Kultury Urzędu Miasta Krakowa, Leszek Horwath - redaktor naczelny portalu
potrawyregionalne.pl, Stanisław Gawor - dziennikarz, Jarosław Kalinowski -
wicemarszałek Sejmu RP, dr inż. Maksymilian Klank - prezydent Europejskiego
Stowarzyszenia Pracodawców i Producentów Węgla Kamiennego i Brunatnego, prof. dr Jan
Sęk - prezes Fundacji Willa Polonia, Rafał Skąpski - dyrektor Państwowego Instytutu
Wydawniczego, Tadeusz Skoczek - sekretarz Kapituły, Ryszard Skrzypczak - wicedyrektor
Instytutu Książki w Krakowie, Zbigniew Wojas - wójt gminy Gdów.
Uroczyste wręczenie nagród zaplanowano na maj, a odbędzie się ono w
Porębie Wielkiej, gdzie znajduje się "Orkanówka" - Muzeum Biograficzne
Władysława Orkana. |
