15 LAT SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

REFERAT OKOLICZNOŚCIOWY WYGŁOSZONY PRZEZ MGR ZBIGNIEWA NOŻKIEWICZA

Szanowni zebrani!

    Moje wystąpienie ma mieć wyłącznie wymowę informacyjną o genezie odrodzenia samorządu terytorialnego - którego to 15-lecie obchodzimy w dniu 27 maja 2005 roku, kiedy to upłynie 15 lat od pierwszych wyborów samorządowych. Skłania to do refleksji. W 1990 r. rozpoczął się w Polsce proces przekształceń ustrojowych, w którym odbudowa samorządu terytorialnego zajęła ważne miejsce w tworzeniu podstaw państwa demokratycznego.
    Twórcy powstania "Rzeczypospolitej Demokracji Lokalnej" mówili: "Co małe jest piękne, a stosunek silnych do słabych nie jest pozorem, ale jest miarą demokracji". Twórcom reformy samorządowej tj. prof. Jerzemu Regulskiemu, prof. Michałowi Kuleszy, prof. Jerzemu Stępniowi, prof. Piotrowi Buczkowskiemu, prof. Walerianowi Pańko - przyświecała idea, że gmina to też jakby najmniejsze państwo, z jego wolnością i demokracją, a ustawa samorządowa stworzyła podstawę przebudowy naszego państwa.

    Na krótko wróćmy do pamiętnych wyborów samorządowych 27 maja 2005 r. Ordynacja wyborcza wprowadziła instytucję Rady Gminy (miasta ) z liczbą od 15 do 100 radnych wybieraną na 4 -letnią kadencję ( rada gminy Żegocina liczyła 21 radnych z przewodniczącym Piotrem Janeczkiem i organem wykonawczym rady został zarząd gminy, na czele z wybranym przez Radę Przewodniczącym Zarządu Wójtem - był nim Józef Nowak).


Mgr Zbigniew Nożkiewicz -
Sekretarz Gminy w Żegocinie
.

    Połowę kandydatów startujących wówczas w wyborach samorządowych stanowiły osoby nie związane z organizacjami politycznymi. Ogółem w kraju zarejestrowano 147.193 kandydatów ubiegających się o 52 tysiące mandatów radnych w 2.383 radach. Najwięcej kandydatów było zgłoszonych przez: grupy obywateli 46,1%; Ruch Obywatelski Solidarność - 27,5%, inne partie i ugrupowania zgłosiły 12,6%, a organizacje społeczne, zawodowe i samorządowe - 7,6% kandydatów. Frekwencja podczas wyborów była niska - głosowało 42,27% uprawnionych natomiast średnia krajowa w gminach wiejskich wynosiła 42,7%. Od 01.01.1999 r. zaczęły działać samorządowe powiaty i województwa.
      Ale przejdźmy jeszcze raz do krótkiej historii samorządu gminnego w okresie jubileuszowym. Wybory 1990 r. włączyły w okres przebudowy ogromne rzesze lokalnych działaczy i osób zaangażowanych, które uzyskały mandaty w wolnych wyborach. Decentralizacja państwa ma wymiar historyczny, aby tylko tego procesu zmieniające gabinety nie hamowały i nie zniewalały. Obejmując w 19 września 1989 r. stanowisko Premiera Tadeusz Mazowiecki w swoim expose potwierdził konieczność dokonywania reformy samorządu terytorialnego. Sejm 8 marca 1990 r. uchwalił ustawę samorządową oraz znowelizował konstytucję wprowadzając rozdział poświęcony samorządowi. Uchwalono również ordynację wyborczą do rad gmin, o której wcześniej wspominałem. Gminy uzyskały osobowość prawną, miały dysponować odpowiednimi środkami do realizacji zadań własnych własnym majątkiem, własną administracją, niezależną od rządowej. Przekazano gminom 90 tysięcy urzędników państwowych, dotychczas zatrudnionych w administracji terenowej.
     Konieczna była reprezentacja gmin na szczeblu województwa i miała to być właśnie platforma kontaktów z administracją rządową. Powstały sejmiki samorządowe. Nasza gmina należała do kompetencji sejmiku samorządowego województwa tarnowskiego, a radnym który reprezentował gminę był  w kadencji 1990-1994 pan Jan Rosiek, natomiast w kadencji 1995-1998 radny Leopold Grabowski. Wówczas konieczna była organizacja administracji rządowej - stworzono nowe jednostki tzw. rejony. Było to rozwiązanie zdecydowanie przeciwne założeniom reformy samorządowej. Utworzono pozakonstytucyjny poziom administracji, który uszczuplił kompetencje gmin. W naszym przypadku siedziba urzędu rejonowego była w Bochni.
     Nowe władze gminy borykały się z wieloma trudnościami, radnym brakowało doświadczenia, pracownicy musieli być przygotowani do nowych wyzwań, nie było statutów gmin, regulaminów prac rady. Musiała się ukształtować hierarchia stanowisk. Bardzo ważnym krokiem w demokratyzowaniu była nowelizacja ustawy z dnia 16 lipca 1998 roku - ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików samorządowych, jak również uchwalenie ustawy o fundamentalnym znaczeniu dla samorządów tj. ustawy z dnia 27 października 2002 roku o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta. W dniu 27 października 2002 roku odbyły się wybory samorządowe i po raz pierwszy wybory powszechne, równe, bezpośrednie i tajne wójta.
     Początek był trudny, ale ważne jest to że dzięki ustawie samorządowej i wprowadzeniu koniecznych reform, nasza gmina rozwija się i zaspokaja zbiorowe potrzeby społeczności gminy.
    Kończąc, dziękuję za dotychczasową współpracę całej, naszej rodzinie samorządowej Gminy Żegocina i składam życzenia wszelkiej pomyślności w życiu osobistym i zawodowym. Dziękuję za uwagę.

[wstecz]