 Tegoroczna szopka w żegocińskim kościele. |
Autorstwo pierwszej szopki przypisuje się św. Franciszkowi z Asyżu. Jak zaświadcza
św. Bonawentura: Św. Franciszek na trzy lata przed śmiercią, czyli w roku 1223,
przemyśliwał nad tym, jak odświeżyć pamięć narodzin Dzieciątka Jezus i jakby ją
odprawić z największą uroczystością, celem wzbudzenia nabożnego ducha (...).
Nakazał nanieść siana do groty i przyprowadzić woła(!) i osła. Mając to wszystko,
zawołał braci. Ludność zgromadziła się i las zabrzmiał pieśniami. Sługa zaś
Boży klęczał nabożnie tuż przy żłóbku, zalewając się łzami i promieniując
weselem. Św. Franciszek odczytał Ewangelię. Potem powiedział kazanie o narodzeniu
wcielonego Boga. Opisaną szopkę zorganizował św. Franciszek w Greccio koło Rieti, sto
kilometrów od Rzymu.
W Polsce franciszkańskie szopki pojawiły się już w
czasach średniowiecza. Początkowo inscenizowane w kościołach szopki były niezwykle
proste, pozostawały też wierne przekazom ewangelicznym. Dopiero z czasem wprowadzono do
nich nowe postacie zaczerpnięte z literatury apokryficznej, a także różne motywy
narodowe. Szopki urządzano zwykle w kościelnych kaplicach nawy bocznej. Budowane je
również często na użytek domowy. Z czasem w misterium bożonarodzeniowym
pojawiało się coraz więcej osób i tematów świeckich, co doprowadziło
w XVIII w. w Polsce do zakazu wystawiania szopek w kościołach. Zrodziła
się zatem szopka wędrowna, w której było coraz więcej tekstów obyczajowych,
satyrycznych, a także politycznych.
Mimo, że od tamtych czasów minęło już sporo
wieków, nadal w naszych polskich kościołach (choć nie tylko, bo także na rynkach
miast i miasteczek) w okresie Bożego Narodzenia budowane są szopki. |
| Bardzo
często są to tzw. żywe szopki. Przy kościołach buduje się zazwyczaj drewniane szopy,
w których aktorzy grają role postaci biblijnych: Maryi, Józefa, pasterzy, mędrców,
aniołów. Dzieciątkiem Jezus jest prawdziwe maleństwo, czasami lalka. Przy takich
szopkach stoją pobudowane zagrody dla zwierząt. Żeby jak najbardziej zbliżyć ludzi
przybywających na to widowisko, do tamtych chwil, sprzed dwóch tysięcy lat, teksty
literackie wzbogaca się pięknymi kolędami. |
