UCHWAŁY RADY GMINY W ŻEGOCINIE KADENCJI 2010 - 2014

Uchwała nr XXXV/257/14 Rady Gminy Żegocina z dnia 19 września 2014 roku w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2014-2016.

PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE ŻEGOCINA NA LATA 2014 - 2016

I. Wprowadzenie
Program Wspierania Rodziny w gminie Żegocina na lata 2014 - 2016 jest realizacją obowiązku nałożonego na gminy ustawą z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która to ustawa nakazuje samorządowi podejmowanie działań wspierających wobec rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo - wychowawczych.
Rodzina jako podstawowa komórka życia społecznego jest pierwszym i najważniejszym środowiskiem wychowawczym dziecka, kształtującym jego osobowość, system wartości, poglądy oraz styl życia. Rodzina jest najbardziej stabilnym punktem odniesienia w doświadczeniu dziecka. Jednak nie zawsze rodzice potrafią zapewnić dziecku prawidłowy rozwój i prawidłowe środowisko wychowawcze. W związku z tym zachodzi konieczność stosowania wobec takich rodzin wsparcia społecznego zarówno w zakresie kategorii materialnej jak i niematerialnej.
Zgodnie z powyższą ustawą samorząd gminy powinien realizować następujące zadania:
1. opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny,
2. tworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny,
3. tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dzieckiem, w tym placówek wsparcia dziennego, oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez:
a) zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa,
b) organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających,
c) prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci,
4. finansowanie:
a) podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny,
b) kosztów związanych z udzielaniem pomocy, ponoszonych przez rodziny wspierające,
5. współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym,
6. sporządzanie sprawozdań rzeczowo- finansowych z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywanie właściwemu wojewodzie w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego,
7. prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem i przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczej, zamieszkałego na terenie gminy,
8. przekazywanie do biura informacji gospodarczej informacji o powstałych zaległościach z tytułu nieponoszenia przez rodziców opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, za okres dłuższy niż 12 miesięcy.

Na podstawie Uchwały Rady Gminy Żegocina z dnia 27 września 2013r. Nr XX/189/2013 wyznaczono Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Żegocinie jako podmiot właściwy dla realizacji zadania polegającego na pracy z rodziną. Zostały powierzone ośrodkowi zadania związane z udzielaniem pomocy rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych. W razie potrzeb przewiduje się zatrudnienie asystenta rodziny, którego zadaniem będzie zapewnienie wsparcia przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych.
Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, wspieranie rodziny jest prowadzone w formie:
a) pracy z rodziną,
b) pomocy w opiece i wychowaniu dziecka.

Wspieranie rodziny jest prowadzone za jej zgodą i przy aktywnym współdziałaniu.

Praca z rodziną jest prowadzona w szczególności w formie:
1. konsultacji i poradnictwa specjalistycznego;
2. terapii i mediacji;
3. usług opiekuńczych i specjalistycznych dla rodzin z dziećmi;
4. pomocy prawnej;
5. organizowania grup wsparcia lub samopomocowych.

W przypadku gdy ośrodek pomocy społecznej poweźmie informacje o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczej, pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy i po analizie sytuacji może zawnioskować o przydzielenie rodzinie asystenta rodziny. Współpraca między rodziną a asystentem opiera się na wspólnym opracowaniu i realizacji planu pomocy.
W zależności od indywidualnej sytuacji rodziny plan pracy obejmuje udzielanie przez asystenta wsparcia w następujących obszarach:
1. w poprawie sytuacji życiowej, w tym zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego,
2. pomocy w rozwiązywaniu problemów socjalnych,
3. pomocy w rozwiązywaniu problemów psychologicznych,
4. pomocy w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi,
5. motywowaniu członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych i pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej,
6. motywowaniu do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych,
7. udzielaniu wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych,
8. prowadzeniu indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci.
Do zadań asystenta rodziny należy również:
1. prowadzenie dokumentacji dotyczącej prowadzenia pracy z rodziną,
2. sporządzanie okresowej oceny sytuacji rodziny,
3. monitorowanie sytuacji rodziny po zakończeniu pracy z rodziną,
4. sporządzanie na wniosek sądu opinii o rodzinie i jej członkach,
5. współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny,
6. współpraca z zespołem interdyscyplinarnym i grupą roboczą,
7. podejmowanie działań interwencyjnych w sytuacji zagrożenia życia lub bezpieczeństwa dziecka i rodziny.

Pomoc w opiece i wychowaniu dziecka może odbywać się w formie:
1. rodziny wspierającej, która przy współpracy asystenta rodziny, pomaga rodzinie przeżywającej trudności w:
a) opiece i wychowaniu dziecka,
b) prowadzeniu gospodarstwa domowego,
c) kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych.
Pełnienie funkcji rodziny wspierającej może być powierzone osobom z bezpośredniego otoczenia dziecka. Z rodziną wspierającą zawiera się umowę dotyczącą zwrotu kosztów związanych z udzielaniem przez nią pomocy. Rodzina wspierająca musi posiadać pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej wydaną na podstawie wywiadu środowiskowego.
2. placówki wsparcia dziennego np. świetlic, kół zainteresowań, ognisk wychowawczych, zajęć terapeutycznych, pracy podwórkowej.

Celem polityki prorodzinnej państwa z punktu widzenia ochrony dobra dziecka jest wspieranie i pomoc poprzez organizację różnorakich form wsparcia. Organizując różnorodne formy wsparcia na rzecz rodziny wieloproblemowej należy się kierować zasadą podstawowej roli rodziny w rozwoju dziecka. Zamiast zastępować rodzinę w swojej funkcji opiekuńczo- wychowawczej, należy ją wspierać i pomagać tak, aby przywrócić prawidłowe funkcjonowanie. Stąd założeniem Programu jest wsparcie rodziny naturalnej, już na etapie, gdy problemy się zaczynają oraz eliminowanie takich sytuacji, kiedy dziecko musi opuścić własną rodzinę.

II. Podstawa prawna.
Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Żegocina na lata 2014 - 2016
określa zadania własne gminy wynikające z:
a) ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej /Dz. U z 2013r. poz.135 ze zm./
b) ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej / t.j. Dz. U z 2013r., poz.182 ze zm./
c) ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie /Dz. U Nr 180, poz.1493 ze zm./

III. Diagnoza środowiska i problemu.

    Praca z rodzinami jest procesem złożonym i długotrwałym. Efekty pracy z rodzinami w przeważającym stopniu zależą od aktywności rodzin, otwarcia na otrzymywanie wsparcie, chęć wprowadzenia w swoim życiu zmian.
Punktem wyjścia do określenia zadań Gminnego Programu Wspierania Rodziny jest analiza danych o osobach i rodzinach objętych wsparciem Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Żegocinie.

Tabela Nr 1 Powody przyznania pomocy w latach 2011 - 2013

Źródło GOPS: opracowanie własne

Dane statystyczne z lat 2011 - 2013 wskazują, że najczęstszym powodem ubiegania się o pomoc Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Żegocinie jest ubóstwo i bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. Kolejną przyczyną korzystania ze wsparcia pomocy społecznej jest długotrwała choroba i niepełnosprawność.

Struktura rodzin z dziećmi korzystających z pomocy społecznej w latach 2011 - 2013, według liczby posiadanych dzieci przedstawia się następująco:

Tabela Nr 2 Typy rodzin objętych pomocą społeczną w latach 2011 - 2013

Źródło GOPS: opracowanie własne

    Na podstawie danych statystycznych przedstawionych w obu tabelach należy stwierdzić, że na przestrzeni lat 2011-2013 wystąpiły niewielkie różnice zarówno ogólnej liczby środowisk korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, oraz niewielki spadek liczby rodzin z dziećmi korzystającymi z tych świadczeń. Największą grupę rodzin stanowią rodziny z dwójką i trójką dzieci.

Tabela nr 3 Liczba osób korzystających z posiłku w ramach programu "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" w latach 2011-2013.

Źródło GOPS: opracowanie własne

Powyższe dane wskazują na niewielki spadek dzieci i młodzieży objętych pomocą w formie gorącego posiłku, co stanowi średnio około 4% w stosunku do lat poprzednich w latach 2011 - 2013.

W przeciwieństwie do ustawy o pomocy społecznej, ustawy o świadczeniach rodzinnych, ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej koncentruje się na działaniach pozafinansowych skierowanych do rodzin i dzieci zagrożonymi umieszczeniem w pieczy zastępczej.
W sytuacji gdy pozostawienie dziecka w rodzinie biologicznej stanowi zagrożenie dla jego bezpieczeństwa lub życia koniecznym jest odseparowanie go od dotychczasowego środowiska przez umieszczenie w pieczy zastępczej. Takie rozwiązanie nakazują zarówno przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jak i ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Te akty prawne wyposażają służby sądowe i społeczne do podejmowania w określonych sytuacjach działań zabezpieczających wobec dziecka poprzez zapewnienie mu prawidłowych warunków życia i rozwoju w pieczy zastępczej do czasu powrotu pod opiekę rodziców, znalezienia rodziny adopcyjnej lub usamodzielnienia dziecka.
W pierwszej kolejności asystenturą rodzinną zostaną objęte rodziny, przejawiające największe trudności w prawidłowej opiece i wychowaniu dzieci, a tym samym zagrożone umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej.
Liczbę dzieci umieszczonych w rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej, na przestrzeni trzech ostatnich lat obrazują poniższe tabele.

Tabela Nr 4 Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych z terenu Żegociny w latach 2011 -  2013

Tabela Nr 5 Ilość nadzorów realizowanych przez Sąd Rejonowy w Bochni na terenie Gminy Żegocina

Źródło: dane Sądu Rejonowego w Bochni

Powyższe dane wskazują na wzrost liczby rodzin objętych nadzorem kuratora sądowego, w przypadkach w których Sąd ograniczył władzę rodzicielską jednemu, lub obojgu rodzicom.
Natomiast minimalnie zmniejsza się liczba dzieci umieszczonych w rodzinie zastępczej.

IV. Adresaci Programu

Odbiorcami programu są rodziny zamieszkałe na terenie gminy Żegocina, przejawiające problemy opiekuńczo- wychowawcze, zagrożone umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej oraz takie, które chcą współpracować na rzecz odzyskania opieki nad dziećmi.

V. Realizatorzy Programu
Program będzie realizowany przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Żegocinie, jako organizator pracy z rodziną, we współpracy z instytucjami :

VI. Cel główny
Utrzymanie dziecka w rodzinie naturalnej bądź jego powrót do rodziny poprzez utworzenie efektywnego systemu wsparcia rodzin dysfunkcyjnych w prawidłowym wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczej.

VII. Cele szczegółowe

1. Diagnozowanie i analiza środowisk rodzinnych poprzez:

2. Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych dziecka i rodziny poprzez:

3. Rozwijanie umiejętności opiekuńczo- wychowawczych rodziny, zapewnienie dostępności w zakresie opieki i poradnictwa specjalistycznego poprzez:

4. Zapobieganie powstaniu sytuacji kryzysowych wymagających interwencji oraz rozwiązywanie już istniejących poprzez:

5. Dążenie do reintegracji rodzin poprzez:

VIII. Wskaźniki ewaluacji programu i monitoring.

Wskaźnikami osiągnięcia zamierzonych celów szczegółowych będzie analiza następujących danych:
1. Ilość rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych objętych wsparciem asystenta rodziny,
2. Ilość rodzin korzystających z porad i konsultacji specjalistów
3. Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych
4. Liczba dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo- wychowawczych
5. Ilość dzieci powracających z pieczy zastępczej do rodziny naturalnej
6. Ilość interwencji kryzysowych,
7. Ilość spotkań pedagogów szkolnych z rodzicami uczniów sprawujących problemy wychowawcze
8. Liczba rodzin objętych pomocą socjalną i materialną
9. Wydatki poniesione na:
a/ utrzymanie dzieci w systemie pieczy zastępczej,
b/ pobyt dziecka w placówkach opiekuńczo- wychowawczych,
c/ zatrudnienie asystenta rodziny,
Informacja o sposobie realizacji programu zostanie zamieszczona w sprawozdaniu rocznym ośrodka pomocy społecznej składanym Radzie Gminy.

IX. Źródła finansowania
Środki na realizację Programu będą pochodzić z:
1. budżetu Gminy Żegocina.
2. budżetu państwa.
3. środki pozabudżetowe pozyskiwane z innych źródeł / konkursy, programy/.

X. Podsumowanie

    Gminny Program Wspierania Rodziny zakłada tworzenie warunków dla poprawy jakości życia rodzin i dzieci. Wskazane zadania do realizacji celów zawierają przede wszystkim działania profilaktyczne i wspierające. Należy podkreślić, że wspierając rodzinę przyczyniamy się do rozwoju i wzmacniania więzi w całej społeczności. W rodzinę należy inwestować i wierzyć w możliwość samodzielnego wykonywania podstawowych funkcji. W celu osiągnięcia zamierzonych celów w realizację programów będą włączone również instytucję, placówki i organizacje pozarządowe, które swoimi działaniami wspierają dziecko i rodzinę. Wieloaspektowa praca z rodziną naturalną, ochrona odpowiedniego poziomu życia rodziny oraz specjalistyczne wsparcie rodziny pozwoli na ograniczenie umieszczania dzieci w różnych formach pieczy zastępczej. Spodziewanym efektem realizacji programu ma być polepszenie sytuacji dziecka i rodziny, poczucia bezpieczeństwa socjalnego, ograniczenie patologii społecznej, zminimalizowanie negatywnych zachowań oraz stworzenie skutecznego systemu wsparcia dla rodziny i dziecka.

[wstecz]