ZASŁUŻENI DLA ZIEMI ŻEGOCIŃSKIEJ

 
WOJCIECH ROSZEK
1834 -1894

     Roszek Wojciech - ksiądz, taternik, działacz Towarzystwa Tatrzańskiego, syn rolnika, urodzony 17 kwietnia 1834 roku w Łąkcie Górnej. Szkołę wydziałową i niższe gimnazjum ukończył w Bochni, po czym kształcił się w Krakowie, a następnie studiował w Seminarium Duchownym Instytutu Teologicznego w Tarnowie. W 1860 roku otrzymał święcenia kapłańskie od biskupa Józefa Alojzego Pukalskiego.
    Jako nowy wikariusz został przeznaczony najpierw do Trzciany, potem do Radłowa, Zassowa, Chełmu, a następnie do Bochni skąd przybył do Poronina jako piąty z kolei proboszcz i tu już pozostał do końca swojego życia. Czas jego proboszczowania w Poroninie trwał 24 lata, a więc najdłużej ze wszystkich swoich poprzedników. Spisywał tam kronikę parafialną. Był prodziekanem dekanatu nowotarskiego. Jego działalność duszpasterska jako też gospodarska i społeczna wyraźnie zaznaczyła się na każdym odcinku życia parafii. Był proboszczem gospodarnym, ale dbał nie tylko o kościół i plebanię, ale też o inne sprawy parafian.
   Doprowadził m. in. do zbudowania szkoły w Poroninie. Popierał rozwój przemysłu góralskiego i wysunął inicjatywę utworzenia szkoły snycerstwa w Zakopanem. W 1875 wynalazł kandydata - Macieja Mardułę z Olczy - na pierwszego nauczyciela Szkoły Snycerskiej w Zakopanem, otwartej przez Towarzystwo Tatrzańskie w 1876 roku, a następnie w latach 1881-87 z ramienia Towarzystwa Tatrzańskiego był członkiem rady nadzorczej owej szkoły, zwanej już oficjalnie Szkołą Fachową dla Przemysłu Drzewnego. Propagował rozwój kółek rolniczych, dbał o oświatę wśród chłopów.
   Dużo chodził po Tatrach i to trwało aż do 1892 roku. Jako jeden z pierwszych własnoręcznie znakował ścieżki w Tatrach. Prowadził też badania naukowe, m .in. źródeł dopływowych Morskiego Oka, aby sprawdzić, czy zamarzają, a także obserwacje meteorologiczne. Przy próbie wejścia na Gierlach w 1874 w towarzystwie Tytusa Chałubińskiego, ks. Józefa Stolarczyka i in. dokonał pierwszego wejścia na Ponad Ogród Turnię. Był też jednym z pierwszych turystów zimowych w Tatrach: w lutym 1891 w gronie kilku osób odwiedził Morskie Oko. Był jednym z pierwszych członków Towarzystwa Tatrzańskiego, od 1874, i wieloletnim jego działaczem.  Wydawał z ramienia TT jako członek zarządu pierwsze odznaki i książki przewodnickie. Pod jego kierunkiem budowano schroniska w Rostoce i Dolinie Pięciu Stawów i drugiego przy Morskim Oku. Własnoręcznie malował oznakowania szlaków turystycznych. Prowadził też badania naukowe, m.in. źródeł dopływowych Morskiego Oka, aby sprawdzić, czy zamarzają, a także obserwacje meteorologiczne.   
    Poświęcił schronisko zbudowane przez Adama Uznańskiego przy Morskim Oku. Obiekt otwarto 3 sierpnia 1874 r., a na uroczystości byli obecni m.in. Adam Asnyk i Helena Modrzejewska. W 1876 kierował budową schronisk w Starej Roztoce i przy Pięciu Stawach Polskich, a w 1891 budową drugiego z kolei schroniska TT przy Morskim Oku. Działał też społecznie w in. dziedzinach, np. w Towarzystwie Podtatrzańskim. Od 1888 roku został opiekunem zbiorów Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego im. Tytusa Chałubińskiego. W gościnnym domu ks. Roszka w Poroninie bywał m.in. Jan Matejko.
    W Poroninie od 1871 prowadził przez wiele lat obserwacje meteorologiczne z ramienia krakowskiej Komisji Fizjograficznej, a przez jakiś czas również obserwacje fenologiczne i ogłaszał ich wyniki w "Sprawozdaniach Komisji Fizjograficznej" (1874-78). Wydawał z ramienia TT jako członek zarządu pierwsze odznaki i książki przewodnickie. Był członkiem Komisji Fizjograficznej Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, a później Akademii Umiejętności i publikował swe uwagi w sprawozdaniach komisji. Założył też stacje Towarzystwa Tatrzańskiego w Białce, Czarnym Dunajcu. Czorsztynie, Nowym Targu i Zakopanem.
    Zmarł 13 grudnia 1894, mając zaledwie 59 lat i spoczął na cmentarzu w Poroninie.

Opracowanie: Tadeusz Olszewski

[wstecz]