SPOTKANIE ZAPUSTOWE W BYTOMSKU - 13.02.2010

    Zapusty to tradycja właściwie dawno już zapomniana. Przypadały na trzy ostatnie dni karnawału i nazywano je także Mięsopustem albo "szalonymi dniami". Ta ostatnia nazwa chyba najtrafniej oddaje atmosferę, w jakiej spędzano ostatki karnawału. Bawiono się bowiem wszędzie, zarówno po karczmach jak i chałupach. Do dziś zachowały się właściwie tylko  tradycje zabaw tanecznych ostatkowych, ale nie mają one dawnego rozmachu i swej żywiołowości. A przecież warto urozmaicić te spotkania i zabawy zgodnie z ich bogatą tradycją.
    Właśnie te dawne tradycje zostały przypomniane podczas sobotniego "Spotkania Zapustowego" przygotowanego 13 lutego 2010 roku przez społeczność Bytomska. Głównym organizatorem przedsięwzięcia jest jednak Stowarzyszenie Rozwoju Gminy i Wspierania Przedsiębiorczości w Żegocinie, które napisało projekt pt. "Rok obrzędowy w tradycji religijnej i ludowej Ziemi Żegocińskiej". Jego podstawowym celem jest uratowanie od zapomnienia dawnych zwyczajów, tradycji, a także obrzędów religijnych wpisanych w cały rok. Formą realizacji tego zadania są spotkania organizowane w poszczególnych wioskach Gminy Żegocina. Dwa pierwsze, związane z okresem adwentu i kolęd odbyły się już w Rozdzielu.
    Teraz przyszła kolej na społeczność Bytomska, która podjęła się przypomnienia zwyczajów i tradycji okresu karnawału i kończącego go zapustu. Sala na piętrze Świetlicy Wiejskiej w Bytomsku zapełniła się tego wieczoru do ostatniego miejsca. Przybyłych gości oraz mieszkańców Bytomska powitał najpierw sołtys Bytomska pan Ignacy Rożnowski. Po nim przemawiał pan Jan Marcinek - Prezes Zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej, który przybliżył cele projektu i krótko scharakteryzował tematykę "Spotkania Zapustowego".
    Trudu opisania wierszem żegocińskiego roku obrzędowego podjęła się bytomska poetka - Pani Teresa Mrugacz, która w ciągu tygodnia napisała "Balladę o Starej Pieśni" i odczytała go zaraz po przemówieniu Prezesa Marcinka. Poetka przypomniała w swoim wierszu dawne, piękne czasy, bogate w zwyczaje, towarzyszące tutejszym mieszkańcom we wszystkich czterech porach roku.

     Prezentacyjną część spotkania poprowadziła nauczycielka bytomskiej szkoły Pani Lucyna Nowak. Po krótkim wprowadzeniu w tematykę obyczaju zapraszała widzów do oglądnięcia danej prezentacji. Rozpoczęły ją dzieci z bytomskiej szkoły, które odtańczyły w maskach dawny taniec mieszczan. Pierwszą prezentacja nawiązującą do bytomskiej tradycji było zaproszenie do częstowania się wygłoszone przez karczmarza, w którego rolę wcielił się Pan Franciszek Krawczyk. Do zainscenizowania bytomskiej karczmy żydowskiej zainspirowały organizatorów wspomnienia "Jak to dawniej w Bytomsku bywało", spisane przez Pana Franciszka Maciejowskiego - rodaka z Bytomska, który obecnie mieszka w podwarszawskich Ząbkach. Jego wnuczka - Pani Dorota Malesa (dziennikarka "Newsweek Polska") przyjechała do Bytomska i wspólnie z pozostałymi osobami oglądała insceniazacje zwyczajów, które kiedyś na własne oczy widział jej dziadek.

     Przedstawiane publiczności opowieści i inscenizacje ilustrowały m. in. Święto Trzech Króli (6 stycznia), Matki Boskiej Gromnicznej (2 lutego), Świętego Błażeja (3 lutego). Przy tym ostatnim poczęstowano widzów jabłkami poświęconymi w żegocińskim kościele parafialnym.  Według tradycji mają chronić od bólu gardła. Natomiast sól, święcona w kościele 5 lutego (na Świętą Agatę) ma strzec od ognia i pozostałych żywiołów. O tym, że tak jest poinformowała w swoim opowiadaniu pani Albina Waligóra, wspominająca pożar w przysiółku Bytomska zwanym Wronówka.
     Wiele wesołości wprowadziła opowieść o Combrowym Czwartku i pojawienie się przebranych za Cygana i Cygankę pań Janiny Świder i Franciszki Strączek. Ich przebranie, przyśpiewka i taniec rozbawiły publiczność do łez.

    Kolejnymi elementami spotkania były opowieści o codziennych zajęciach mieszkańców dawnego Bytomska w okresie zimy. Pani Maria Waligóra opowiedziała o pracach związanych z uprawą lnu, Pani Małgorzata Rożnowska opowiedziała i pokazała jak dawniej kiszono żur, a Pani Halina Strączek jak pieczono chleb. Tymi opowieściami zainteresowane szczególnie były dzieci, które tego nigdy na własne oczy nie widziały. Panie Maria Waligóra i Maria Piech zaśpiewały także dwie piosenki, którymi dawniej umilano sobie różne prace domowe, np. przędzenie wełny, czy skubanie pierza. W "Babcinej Izbie" panie i panowie demonstrowali te prace. Panowie robili grabie i wyplatali koszyki, panie skubały pierze, przędły wełnę, robiły na drutach. Zgromadzono tam też wiele dawnych sprzętów, m. in. ślufanek, skrzynie, kołyskę, żelazka itd.

     W sali pojawiła się także grupa bytomskich zapuśników. W ich role wcielili się uczniowie starszych klas bytomskiej szkoły. Uczniowie odegrali zresztą w tych prezentacjach dużą rolę, występując obok rodziców i dziadków. Ta więź międzypokoleniowa, sprzyjająca kultywowaniu tradycji - to jedno z cenniejszych osiągnięć programu opracowanego przez Stowarzyszenie Rozwoju Gminy i Wspierania Przedsiębiorczości w Żegocinie. Prezes Zarządu tej organizacji Pan Jan Marcinek z całego serca dziękował więc wszystkim mieszkańcom Bytomska, którzy włączyli się w przygotowanie "Spotkania Zapustowego". Kiedy prowadząca ten wieczór Pani Lucyna Nowak opowieściami o śledziówce - ostatnim dniu zapustów i nabożeństwie czterdziestogodzinnym, będącym przygotowaniem do Wielkiego Postu, zakończyła cykl prezentacji, wszyscy zostali zaproszeni do zapustowej uczty. Na stołach były nie tylko mięsa i wędliny, ale także charakterystyczne dla tego okresu pączki i chrusty. Wszystkie dania podane przez panie z Koła Gospodyń Wiejskich smakowały wybornie.
    Kiedy już wszyscy pojedli rozpoczęła się radosna zabawa. Śpiewano wspólnie najbardziej znane piosenki, rozpoczęły się też tańce. Organizatorzy przygotowali zresztą odrębną salę balową, w której tańczono długo w noc w rytm dawnych i współczesnych przebojów, granych przez miejscowy zespół muzyczny.

    Trzecia część projektu pt. "Rok obrzędowy w tradycji religijnej i ludowej Ziemi Żegocińskiej" zakończyła się więc pełnym sukcesem, do czego przyczynili się zarówno starsi, jak i młodzi mieszkańcy Bytomska - wsi, dla której zachowanie miejscowych tradycji wciąż jest ważne. Mieszkańcy tej wioski po raz kolejny pokazali, że są "do tańca i do różańca", że potrafią zgodnie współdziałać, ciężko pracować, ale także radośnie i pomysłowo się bawić.
    Czwarte spotkanie z tego cyku, obejmujące okres Wielkiego Postu i Wielkanocy, zaplanowano zorganizować w Bełdnie. 

[wstecz]